نام‌های رایج زیره سیاه: زیره، زیرة رومی، زیرة کرمانی، شاه‌زیره، کرویا، کمون رومی،قرنباد
زیره سیاه:
زیره سیاه گیاهی است دوساله که ارتفاع آن به ۳۰ تا ۸۰ سانتیمتر می‌رسد.ریشه‌اش راست و دوکی شکل و گوشت‌دار و ساقه‌اش بی‌کرک و شفاف است برگهایش به رنگ سبز و در قسمت فوقانی ساقه دارای دمبرگ کوتاهی است که‌انتهای آن به‌صورت غلافی ساقه را فرامی‌گیرد. گل آذین آن چتر مرکب و گلهایش‌کوچک و سفید رنگ است میوه‌اش بیضی شکل به رنگ قهوه‌ای تیره یا مایل به زردو شفاف است زیره در کرمان بیشترین سطح کشت را دارد.
ترکیبات شیمیایی:
زیره سیاه حاوی تانن، موم، مواد رزینی، یک روغن ثابت سبزرنگ، موسیلاژ،مواد قندی، مواد ازته و اسانس که شامل دی‌هیدروکاروئول، نوعی ترپن به‌نام‌کارون و دونوع ستن می‌باشد.
قسمت مورد استفاده داروی زیره سیاه میوه آن است که در تیره ماه سال دوم باقطع کامل گیاه صورت می‌گیرد و می‌گذارند تا برسد.
خواص و اثرات دارویی:
طبع زیره سیاه خیلی گرم و خشک است، زیره سیاه دارای خواص مدر، بادشکن، مقوی، زیادکننده شیر، قاعده‌آور،نیرودهنده، ضد کرم، هضم کننده، ضد تشنج، قابض، معرق، مقوی معده، قاطع اسپرم است.
زیره سیاه در موارد بلع هوا، نفخ شکم، برطرف کردن سوءهاضمه، تسهیل‌هضم غذا، دل پیچه کودکان، انگل معده و روده، دفع بادهای کلیه و مثانه، تنگی‌نفس، خفقان سرد، سکسکه نفخی، استسقاء به‌کار می‌رود.
زیره یک داروی سنتی برای رفع سوءهاضمه خصوصاً نفخ شکم است.
خوردن زیره یا روغن آن در رفع سوءهاضمه و دل دردهای کودکان مفید است.
زیره دارای خاصیت ضدگرفتگی دارد و برای رفع گرفتگی‌های دوران قاعدگی‌مفید است.
مقوی بدن و چاق کننده است. معده را گرم و تقویت می‌کند و کرم تنیا را دفع‌می‌کند. و اثر قابل ملاحظه‌ای در جلوگیری از ایجاد بادهای اضافی در روده و درمان‌اسهال دارد.
دم کرده یک قاشق مرباخوری میوه له شده زیره سیاه در نیم لیتر آب جوش‌برای تنبلی اعمال گوارشی ۲ ـ ۱ گرم ، بی‌اشتهائی، باد یا درد روده مصرف می‌شود.دانه زیره را یا می‌جوند و یا از گرد گیاه مخلوطی در آب میل می‌نمایند مصرف دم کرده زیره سیاه و یا جویدن آن در رفع و کاهش دردهای ناشی از قاعدگی، دردهای روده وبی اشتهایی بسیار مؤثرست. براساس تحقیقات انجام شده توسط " دانشجویان دانشگاه آزاد و اعضاء هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان، مصرف زیره سیاه یا روغن آن در رفع سوء هاضمه و دل دردهای کودکان و تنگی نفس نیز، کاربرد فراوانی دارد.
این گروه با تحقیقات خود دریافتند: دم کرده زیره سیاه همراه با گیاه " اوجی " در رفع اسهال، نفخ و سندرم تحریک پذیری روده مفید است.بررسی ها نشان داد که این گیاه دارای خواص ضد عفونی کنندگی، ضد کرم، ضد تشنج و شل کننده عضلات بوده و مقوی و نیروبخش است؛ بنابراین مصرف آن به افراد دارای مشکلات مذکور توصیه می شود
زیره سبز:
1- گیاهی کوچک و علفی است که منشأ اولیه آن مصر و سواحل رود نیل بوده است، ولی امروزه به صورت نیمه‌وحشی در مناطق وسیعی از مدیترانه، دبستان، ایران و دیگر نواحی می‌روید و پرورش می‌یابد.
2- قسمت مورد استفاده این گیاه، میوه آن است. رنگ میوه بر حسب انواع مختلف گیاه ممکن است زرد تیره، خرمایی مایل به سبز یا خاکستری باشد
3- این گیاه در درمان بیماری‌های مختلف به عنوان ضد تشنج، ضد صرع، تقویت‌کننده معده، ادرار آور، ضد نفخ و محرک تعریق به کار می‌رود و به وجود آمدن قاعدگی را در هر دوره آن تسریع می‌کند. در نزله‌های حاد و مزمن برونش‌ها، نفخ ناشی از سوءهاضمه، درمان ترشحات زنانگی و قطع حالت قاعدگی در زنان جوان اثرات مفیدی دارد.
4- زیره سبز همچنین برای بیماران دیابتی مفید است. به طوری که در مطالعاتی که روی حیوانات انجام گرفت، ثابت شده که مکمل‌های حاوی زیره سبز، بیش از داروی گلی بن‌کلامید در درمان دیابت شیرین مؤثر هستند.
5- از زیره سبز برای معطر ساختن نان، پنیر، برنج دم‌کرده و همچنین تهیه بعضی از نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود.
6- زیره سبز به صورت گرد به مقدار 2 گرم در روز، دم‌کرده 2 تا 4 گرم، میوه گیاه و تنتور افشره مصرف می‌شود.
7- تحقیقات انجام‌شده روی این گیاه، اثرات آن را بر کاهش چربی خون و آنتی‌اکسیدان بودن آن را ثابت کرده است.
