امروزه در برخی از کشورها موضوع تعیین جنسیت نوزاد در اوایل بارداری بسیار مورد بحث است. مثلاً خوردن بعضی چیزها یا انجام بعضی کارها روی جنسیت نوزاد تأثیرگذار است یا خیر. البته مشخص است که جنسیت جنین توسط اسپرم پدر مشخص می شود. اسپرمی که حاوی کروموزوم X باشد برای دختر شدن و حاوی کروموزوم Y باشد برای پسر شدن.
ولی ظاهراً این کل قضیه نیست. در قرن هفدهم تعداد پسران متولد شده کمی بیشتر از دختران بود و این مسئله عجیبی بود، چون اگر تعیین جنسیت صرفاً با کروموزوم ها باشد، احتمال هر دو جنسیت باید 50 درصد باشد، نه این که متغیر باشد. یعنی در ابتدا تصور بر این بود که تعداد دختران و پسران متولد شده یکسان باشد، ولی تعداد جنین های پسر بیشتر از دختر بود. مکانیسم های زیر بنایی این یافته ها هنوز کاملاً کشف نشده، ولی ظاهراً فاکتورهای فیزیولوژیکی زیربنایی در مادر وجود دارد که خود بخود باعث سقط جنین یا از بین رفتن جنین دختر یا پسر می شود.
طبق یکی از مطالعات بسیار مهم که خط سیر جنسیت انسان را از لقاح و شروع حاملگی تا تولد ترسیم می کرد، از دست دادن جنین مختص به جنسیت دختر یا پسر، در طول بارداری متفاوت است. محققان تأکید کردند که در واقع نسبت جنسیت ها در حاملگی برابر است. طبق این تحقیقات، از بین رفتن جنین پسر در اوایل و اواخر دوران بارداری بیشتر می شود. ولی مرگ و میر زنان در باقی مانده دوران حاملگی بیشتر بود. نتیجه تحقیقات این بود که جنین های دختر بیشتر از بین می رفتند که در واقع این نتایج با افزایش تولد پسران جور در می آمد.
طبق برخی مطالعات، عواملی مثل بلایای طبیعی، تروریسم و سقوط اقتصادی باعث کاهش تعداد پسران متولد شده در یک کشور می شود. استرس ناشی از این شرایط نامطلوب، منجر به بالا رفتن سطح هورمون تستسترون در مادر می شود که ارتباط مستقیمی با افزایش خطر سقط جنین دارد. اگر فرضیه ضعیف تر بودن جنین پسر درست باشد، احتمال این که تحت تأثیر این شرایط نامطلوب قرار بگیرد نیز بیشتر می شود.
طبق این مطالعات قرار گرفتن در معرض موادی که سیستم هورمونی را مختل می کنند از جمله آلاینده های سمی ساخته انسان، منجر به افزایش تولد دختران می شود. بنابراین این نظریه که جنین های پسر ضعیف تر و سست تر هستند، بیشتر مورد تأیید قرار می گیرد و در واقع جنین های پسر در زمان های طاقت فرسا و استرس های محیطی مقاومت کمتری دارند.
هنوز معلوم نیست آیا غلظت بالای تستسترون در مادر در این فرآیند نقش مهمی را ایفا می کند یا خیر. این که شرایط نامطلوب اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، منجر به سطح آندروژن بالاتر در مادران می شود یا خیر نیز هنوز نا مشخص است.
تأثیر رژیم غذایی مادر در تعیین جنسیت فرزندان نیز به همان اندازه مورد بحث است. برخی مطالعات روی جوندگان و پستانداران نشان داده است که مادرانی که سالم بوده و تغذیه خوبی دارند، احتمال مذکر بودن نوزاد آن ها بیشتر است. ولی در انسان ها نتایج کمی متناقض است، هم زنانی که قبل از حاملگی انرژی زیادی مصرف می کردند، هم زنانی که در دوره قحطی و جنگ به سر می بردند، هر دو بیشتر صاحب نوزادان پسر می شدند.
طبق برخی مطالعات اخیر، فشار خون و جنسیت نوزاد نیز با هم مرتبط هستند. این پژوهش 1411 تن از زنان چینی تازه ازدواج کرده را حدود 28 هفته قبل از لقاح، مورد بررسی قرار داد و مشخص شد که فشار خون سیستولیک در این زمان در مادرانی که می خواستند نوزاد پسر به دنیا بیاورند تقریباً mmHg 3 بالاتر بود. حتی بعد از تنظیم فاکتورهایی مثل سن، تحصیلات، BMI یا شاخص حجم بدن، سیگار کشیدن، کلسترول و قند خون نیز این ارقام به همین شکل بود.
فشار خون سیستولیک بالاتر به اندازه mmHg 123، قبل از بارداری، احتمال پسر دار شدن را 1.5 برابر بیشتر می کرد. در واقع فشار خون سیستولیک قبل از بارداری، تنها فاکتوری بود که جنسیت پسر را مشخص می کرد. در طول بارداری، بین مادرانی که جنین پسر و دختر داشتند، این تفاوت ها مشاهده نشد.
هنوز مشخص نیست فشار خون چگونه روی جنسیت فرزندان تأثیرگذار است. فرآیندهای درگیر در تشکیل جفت بر اساس جنس جنین متفاوت هستند. چرخه حاملگی در یک زن به گونه ای است که باید در اوایل حاملگی جریان خون افزایش یافته را با جنین تطبیق دهد. در نتیجه امکان دارد فشار خون مادر روی جنین تأثیر گذار باشد.
شاید یافته های این مطالعات جالب باشند، ولی استثناء هم وجود دارد. این تحقیقات روی زنان چینی جوان و سالم با وزن نرمال صورت گرفت، به همین خاطر ممکن است در مورد افراد دیگر صدق نکند. در واقع نتیجه این تحقیقات بدین معنا نیست که شانس پسر دار شدن در یک زن با بالا رفتن فشار خون افزایش پیدا می کند. اندازه گیری فشار خون سیستولیک قبل از بارداری، تنها مقیاسی از زمینه فیزیولوژی مادر و احتمال بارداری از یک جنسیت خاص است.
مترجم اختصاصی زیباکده سمانه صادقی
