با مزاج خود و دیگران آشنا شوید؟

برای شناخت مزاج خود بهترین راه:
اخلاط فاسد, اصلاح تغذیه, مزاج شناسی, آداب تغذیه, غلبه اخلاط, اخلاط نا سالم, مزاج جبلی, تغذیه ی سالم, مزاج, خلط, اخلاط, سوء تغذیه, اصول تغذیه, مزاج گرم, تغذیه ی ناسالم, تغذیه, اختلال اخلاط, حالات روحی, مزاج سرشتی, مزاج دموی, الگوی تغذیه, تدابیر تغذیه, تغذیه سالم، تمامی جنبه های زندگی ما تحت تاثیر طبیعت بدنمان قرار دارد.
در ساده ترین حالات آن می بینید، مثلاً افرادی که حتی با خوردن یک عدد خرما بدنشان جوش می زند، غذای نامناسب با مزاج شما می تواند موجب تغییرات خواب، حالت عصبی، اختلال حافظه، اختلال هضم، اختلال دفع، عوارض پوستی، نشانه های در گیر ی کبد و قلب و اندام های تناسلی را نشان دهد، نوع نوشیدنی ها، لباس ها، هوای استنشاقی، مقدار حرکت ها و استراحت روزانه و چگونگی دفع و حالتهای عصبی و روانی، مستقیما مرتبط با حالات طبیعی یا مزاجی است، بنابراین برای داشتن زندگی سالم و طبیعی، وزن مناسب، و آرامش روحی، همه ما نیازمند به شناختن مزاج یا طبیعت خود هستیم.

تشخیص مزاج سرشتی یک فرد(از روی 10 مورد می توان مزاج سرشتی یا جبلی یک فرد را تشخیص داد):
1- ملمس(لمس)
2- گوشت وچربی
3- رنگ پوست بدن
4- مو
5- هیئت وشکل اعضاء
6- سرعت انفعال اعضاء
7- خواب و بیداری
8- کلیه افعال بدن(دلائل افعال)
9- کیفیت دفع فضولات بدن
10- انفعالات نفسانی

* لازم به ذکر است از آنجایکه ممکن است بر اساس دلایل مختلف افراد دچار غلبه خلط و سوء مزاج باشند، لذا برای تشخیص مزاج جبلی یک فرد باید حالات و علائم تشخیص مزاج را در سنین پائین تر افراد مورد بررسی قرار گیرد و یکی از بهترین راههای آن پرسش از پدر و مادر در مورد خصوصیات دوران کودکی است، بطور مثال ممکن است خانمی دارای مزاج جبلی گرم و تر باشد ولی بعد از بارداری جنین دختر و زایمان به روش سزارین دچار غلبه سردی شده باشد. این شخص از ویژگیهای قبل از بارداری خود می تواند، پی به مزاج جبلی خود ببرد و از ویژیگهایی که تغییر کرده است، پی به نوع خلطی که به غلبه آن خلط دچار شده است ببرد و بر اساس نوع سوء مزاج، تدابیر مربوطه را برای رسیدن به اعتدال انجام دهد، همچنین ممکن است خلطی دارای مزاج متفاوت با مزاج جبلی افراد بر یکی از اعضای بدن غلبه نماید. مثلاً: فردی دارای مزاج جبلی گرم و خشک، ممکن است دارای غلبه بلغم در سر یا معده گردد.

1- ملمس (لمس): فرد باید معتدل المزاج باشد تا بتواند مزاج فردی را مشخص کند. اگر این فرد معتدل المزاج در لمس پوست فرد را:
- گرم احساس کند ، این فرد گرم مزاج است.
- اگر سرد احساس کند ، این فرد سرد مزاج است.
- اگر در لمس آن را نرمتر از حد طبیعی یابد، دلالت بر رطوبت مزاج می کند.
- اگر در لمس صلب تر یابد، دلالت بر خشکی مزاج دارد.

2- گوشت و چربی:
اگر در بدن فرد گوشت زیاد باشد، دلالت بر گرمی و تری، اگر چربی بدن بیشتر از گوشت باشد، دلالت بر سردی وتری (گوشت زیاد باشد+ چربی کم= گرمی وخشکی)

3- رنگ پوست بدن:
سفیدی پوست بدن: نشانه کم خونی و مزاج، کمی مایل به سردی می باشد.
رنگ زرد کمی مایل به قرمزی: نشانه وجود خون غیر طبیعی در بدن است.
قرمزی پوست بدن: نشان از گرمی و پر خونی دارد.
تیرگی پوست: نشانه خون غیر تمیز است ، مستعد غلبه سودا است.
زردی پوست: نشانه صفرا (گرمی وخشکی)
رنگ بادنجانی: نشانه خشگی و سردی (سودا)
رنگ گچی: سردی و تری (بلغم)

4- مو: یکی از فضولات بدن است که نوع کیفیت و حالات آن برای شناسایی نوع مزاج به عنوان یک معیار به شرح ذیل مورد استفاده قرار می گیرد:
الف)سرعت رشد مو:
اگر سرعت رشد مو زیاد باشد، نشانه گرمی مزاج است.
اگر سرعت رشد مو کم باشد، نشانه سردی مزاج است.
اگر رشد مو خیلی خیلی سریع باشد بیش از حد نرمال ، دلیل بر گرمی و خشکی مزاج است.
ب) پر مویی یا کم مویی بدن :
پر مویی بدن ، دلیل بر گرمی مزاج
کم مویی بدن ، دلیل بر سردی مزاج
ج) نازکی و کلفتی مو:
نازکی مو، دلیل بر سردی وتری
کلفتی مو ، دلیل بر گرمی و خشکی مزاج
د) جعودت وصافی مو:
موی مجعد، دلیل بر گرمی وخشکی
موی صاف ولخت، سردی وتری مزاج
هـ) رنگ مو:
موی سیاه، دلیل بر گرمی و خشکی مو
سفیدی مو، سردی وتری
موی حنایی طلایی (کمی مایل به قرمز)، دلیل بر اعتدال مزاج

5- شکل اعضاء:
موارد ذیل بیانگر گرمی مزاج است:
1. قفسه سینه پهن بزرگ
2. اندامها بزرگ
3. عروق برجسته و بزرگ قابل مشاهده
4. نبض عظیم وقوی
5. عضلات کلفت وبزرگ
6. عضله خیلی به مفصل چسبیده و تاندونش کوچک است
لازم به ذکر است بر عکس موارد فوق الذکر دلالت بر مزاج سرد می کند، مثلاً داشتن اندامهای کوچک.

موارد ذیل بیانگر مزاج خشک است:
1. چهره لاغر وپوست به استخوان چسبیده
2. مفاصل قابل مشاهد و برجسته
3. غضروف های حنجره وبینی و.. برجسته وواضح است.

6- سرعت انفعال اعضاء:
اگر عضوی در بر خورد با گرما وسرما و خشکی و رطوبت زود از آن اثر پذیرد دلیل غلبه آن مزاج است. مثلاً اگر در گرما ( چه خوراکی ، چه موضعی و...) زود گرم شود، دلیل بر گرمی مزاج می باشد.

7- خواب و بیداری:
خواب زیاد، دلیل بر سردی وتری مزاج است.
خواب کم و بیداری زیاد، دلیل بر خشکی وگرمی مزاج است.
خواب وبیداری معتدل ، دلیل بر اعتدال مزاج است.

8- افعال طبیعیه صادره از بدن:
یعنی تمام افعال بدن شامل سرعت رشد، رویش دندان، بلوغ، افعال مربوط به کبد، قلب و مغز و... اگر این افعال سریعتر از حد طبیعی خود صورت گیرد، دلیل بر گرمی مزاج و اگر کند تر صورت گیرد دلیل بر سردی مزاج می باشد.

9- دفع فضولات:
فضولات بدن شامل ادرار (بول)، مدفوع(براز)، عرق، مو، ناخن، خون حیض، مایع منی و.. است.
اگر رنگ مدفوع یا ادرار تیره تر از معمول یا بدبوتر از معمول باشد، دلالت بر گرمی مزاج وغلبه صفرا دارد یا اگر زود به زود صورت گیرد نیز دلالت بر گرمی مزاج و غلبه صفرا دارد.
بی رنگ بودن یا کم بودن فضولات و عدم رایحه آن، دلالت بر سردی مزاج دارد.

10- کارها و رفتارهای نفسانی: موارد ذیل دلالت بر گرمی مزاج دارد و عکس این حالات نشان از سردی مزاج دارد:
- حسن ظن
- امیدوار بودن
- جوانمرد وبا غیرت
- استعداد فهم مطالب در او بالاست
- پر حرکت وپر جنب وجوش و پر نشاط
- سریع تصمیم به کاری می گیرد اهل تردید نیست
- فرد زیرک
- سنگدل
- بیقراری در مقابل صبور
- وقاحت( پررویی)
- پرحرف

ویژگیهای افراد دارای مزاج گرم وتر (افراد دموی) و علائم غلبه خلط دم:
مواد غذایی, غذا های سالم, مزاج شناسی, افراد صفراوی, خوراک صفراویان, افراد بلغمی مزاج, خوراک بلغمی ها, افراد سوداوی مزاج, خوراک سوداوی ها, افراد دموی مزاج, خوراک دموی مزاج ها, مواد غذایی گرم و تر, مزاج بلغمی, مزاج شیر خوار, مزاج جبلی, مواد کارخانه ای, مزاج, مواد سودا زا, مزاج گرم, مواد معدنی, مواد خام, مزاج کودک, مواد پخته , کیفیت غذا, مزاج سرشتی, مزاج دموی مزاج سرشتی یا جبلی، مزاجی است که از طریق ارث از پدر و مادر به فرد منتقل می شود و از زمان تولد در فرد وجود دارد و یک حالت طبیعی برای آن فرد به حساب می آید.

هر مزاج دارای علایم و خصوصیات خاص خود می باشد که با علایم بیماری ناشی از غلبه اخلاط که در ادامه به آن می پردازیم، تفاوت دارد، ویژگیهای ذیل مربوط به مزاج سرشتی افراد دموی می باشد، این افراد هیکل درشت و بدنی عضلانی دارند و لاغر نیستند. پوستی سرخ و سفید رنگ دارند. موهای پر پشت دارند، نبض پر و قوی دارند. خوب می خوابند و تحمل بی خوابی را نیز دارند. پوست اینها گرم و مرطوب و نرم است. نه گرمایی هستند و نه سرمایی، اما به نسبت تحمل سرما برایشان راحت تر است. میل به شیرینی و ترشی دارند. همه نوع غذا را می توانند بخورند.

این افراد انسانهای شجاع و جسور هستند با اعتماد به نفس بالا. معمولاً مدیر و رهبر یک گروه یا یک جمع می باشند و خوش اخلاق، صمیمی، خوشرو و آرام هستند اما اگر عصبانی شوند، رفتارهای مخاطره آمیز از خود نشان می دهند. معمولاً اهل ریسک کردن هستند. به اندازه صفراوی مزاج ها منظم ودقیق نیستند، اکثراً بی نظم هستند، هوش و حافظه بالایی دارند. سریع و پر انرژی هستند. میل و توان جنسی بالایی دارند استعداد ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی و فشار خون بالا دارند. عروق روی دست ها برجسته است نبض آنان پر و قوی است، قدرت حرکات بدنی آنها بالاست و صدایی رسا و محکم دارند. قدرت هضم و اشتهایشان خوب است و معمولاً یبوست ندارند، دموی ها معمولاً افرادی بی خیال و سرزنده و اغلب بی حساب و کتاب اند.

توصیه و تدابیر:
افراد دموی بايد غذاهای خنک و سردی مثل آش انار، آش آلو، آب زرشك، خيار، مركبات و ماست مصرف كنند تا حرارت بدن تعديل شود.
اگر فرد دموی همراه با غذای گرم مثل شيرينی‌جات از مواد و اغذيه سرد استفاده نكند دچار جوش و خارش بدن، گر گرفتگی، بيقراری، كهير، سوزش ادرار، سوزش سر دل و آفت دهان خواهد شد.
معمولاً بيماریهای افراد دموی در اثر افزايش حرارت و رطوبت و به طور كلی افزايش خون به وجود مي‌آيد كه حجامت به عنون مؤثرترين درمان براي دموی مزاج‌ها مطرح است. چون دم گرم‌ و تر است، رژيم غذایی مناسب براي دموی‌ها رژيم غذايی سرد و خشک است.

علایم غلبه خلط دم:
اگر تعادل میان اخلاط و مقدار آنها یا کیفیت هر یک از اخلاط بهم بخورد، موجب بیماری در بدن می شود یا به عبارتی موجب غلبه یک خلط بر اخلاط دیگر در بدن می شود که می بایست مورد درمان قرار گیرد که در ذیل علایم غلبه خلط دم ذکر شده است.
• پری رگها و پری نبض
• سر درد و احساس سنگینی سر
• سرخی چشم ها در صورت و بدن
• ایجاد دمل و جوش و بثورات پوستی و خارش (بیشتر در تنه وکتف)
• زیاد شدن خواب
• احساس کسالت و خمیازه
• احساس مزه شیرین در دهان
• خون ریزی لثه وبینی
• خارش محل حجامت وفصد قبلی
• افزایش فشار خون

ویژگیهای افراد دارای مزاج گرم و خشک (افراد صفراوی) و علائم غلبه خلط صفرا:
گرما, گرم و خشک, املاح صفراوی, مزاج شناسی, افراد صفراوی, خوراک صفراویان, افراد بلغمی مزاج, افراد سوداوی مزاج, افراد دموی مزاج, خوراک دموی مزاج ها, مواد غذایی گرم و تر, طبع افراد, مزاج بلغمی, صفرا, صفراوی, تولید صفرا, گرم و تر, مزاج, طبع گرم, مزاج گرم, گرمی, گرمای تابستان, غلبه صفرا, خشکی بدن, غلبه گرمی, طبع گرم وخشک, طبع گرم وتر, ترتیب خوردن غذا, تدابیر حفظ سلامتی, تدابیر تغذیه, مزاج سرد و خشک، مزاج سرشتی یا جبلی، مزاجی است که از طریق ارث از پدر و مادر به فرد منتقل می شود و از زمان تولد در فرد وجود دارد و یک حالت طبیعی برای آن فرد به حساب می آید.
هر مزاج دارای علایم و خصوصیات خاص خود می باشد که با علایم بیماری ناشی از غلبه اخلاط که در ادامه به آن می پردازیم، تفاوت دارد.

ویژگیهای ذیل مربوط به مزاج سرشتی افراد صفراوی می باشد.
این افراد لاغر اندام هستند اما مفاصل واستخوان بندی درشت و برجسته دارند. پوست گرم وخشکی دارند. رنگ پوست و سفیدی چشم آنها کمی به زردی می زند. موهای پر پشت و سیاه و گاهی مجعد دارند و به علت حرارت و خشکی زیاد بیشتر مستعد تاسی سرند، خشکی دهان و عطش فراوان دارند. خیلی گرمایی هستند و در تابستان اذیت می شوند. استعداد این را دارند که با خوردن خوراکیهای خیلی گرم دچار خارش و کهیر شوند. تمایل به خوردن ترشی ها (سرکه، تمرهندی و لواشک) را دارند و هم چنین سردیهایی مثل خیار، کاهو و هندوانه. تمایل به خوردن شیرینی در اینها کم است. نبض پر و قوی دارند. عروق برجسته در دست دارند. این افراد زود عصبانی شده و زود هم عصبانیتشان فروکش می کند. بسیار پر انرژی و پر تحرک هستند.

افراد باهوش و زیرک هستند و هم چنین پر حرف. در کارها چالاک و سریع هستند. افراد دقیق، منظم و تیز بین هستند. میل بالای جنسی و توان جنسی متغیر دارند، یوسته، سریع و بلند صحبت می کنند. خوابشان کم و سبک است. قدرت هاضمه آن ها خوب است و معمولاً یبوست دارند، از حافظه و قدرت یادگیر ی بالایی برخوردار هستند، روابط اجتماعی آن ها قوی است. عجول و بی قرارند، صولاً مزاج های گرم (دموی ها و صفراوی ها) از لحاظ اعمال بدنی و خصوصیات حیاتی از قدر ت بالایی برخوردارند، گرما موجب افزایش کارکرد اعضای مختلف از مغز و اعصاب گرفته تا اندام های تناسلی می گردد.

توصیه و تدابیر:
رژيم غذايي مناسب براي صفراوي‌ها (گرم و خشك) غذاهائي است كه سرد و تر باشند.
افراد صفراوي غالباً در اثر حجامت تعديل مزاج يافته و رنگ و رويي به مراتب روشن‌تر از قبل خواهند داشت، اشتهاي آنان با حجامت افزايش مي‌يابد و در صورت تكرار حجامت فربه و چاق خواهند شد. نمونه‌اي از رژيم غذايي مناسب براي افراد صفراوي كاهوست كه سرد و تر است و براي دفع صفرا مفيد است. ماهي، ماست و به طور كلي لبنيات، مركبات، ماء الشعير (آب جو) آب‌غوره ، آب ‌ليمو براي صفراوي‌ها مفيد و لازم است، ضمناً توصیه های بهداشتی درج شده در سایت با عناوین ذیل نیز سفارش می گردد:

علائم غلبه صفرا:
اگر تعادل میان اخلاط و مقدار آنها یا کیفیت هر یک از اخلاط بهم بخورد، موجب بیماری در بدن می شود یا به عبارتی موجب غلبه یک خلط بر اخلاط دیگر در بدن می شود که می بایست مورد درمان قرار گیرد که در ذیل علایم غلبه خلط صفرا ذکر شده است.
• زردی رنگ چشم و پوست
• خشکی دهان وبینی
• عطش زیاد
• جوش و آکنه در سر وصورت
• خشکی پوست واگزما
• تلخی دهان
• کاهش اشتها به غذا
• احساس گز گز و سوزن سوزن شدن بدن
• نبض سریع
• احساس تهوع

ویژگیهای افراد دارای مزاج سرد و تر (افراد بلغمی) و علائم غلبه خلط بلغم:
سردی, مزاج شناسی, مزاج بلغمی, مزاج شیر خوار, سردی ها, مزاج, غلبه سردی, مزاج گرم, غذای سرد, طبیعت سرد, غذای سردوخشک, طبع سردوتر, طبع سردوخشک, مزاج دموی, طبیعت دموی مزاج سرشتی یا جبلی، مزاجی است که از طریق ارث از پدر و مادر به فرد منتقل می شود و از زمان تولد در فرد وجود دارد و یک حالت طبیعی برای آن فرد به حساب می آید.

ویژگیهای ذیل مربوط به مزاج سرشتی افراد بلغمی می باشد:
هیکل بلغمی ها معمولاً درشت است و افرادی چاق هستند و بدن پر چربی دارند، پوست سفید رنگ دارند و در لمس، پوست بدنشان سرد و مرطوب و نرم است، موهای کم پشت دارند. دهانشان مرطوب است. تشنه نمی شوند. خواب آن ها سنگین و زیاد است. احساس کسلی و بیحالی دارند. تمایل به خوردن شیرینی و ادویه جات و گرمی جات دارند. در فصل زمستان خیلی اذیت می شوند. مستعد ابتلا به بیماریهای روماتیسمی و مشکلات گوارشی هستند. با خوردن سردی ها دچار مشکل می شوند. نبض ضعیف دارند.

کم انرژی و کم جنب و جوش هستند و در کارها کند هستند خیلی دیر عصبانی می شوند. فراموشکار و کند ذهن هستند. افراد راحت و بی قید به اکثر مسائل هستند. همه چیز را راحت می گیرند و خود را درگیر چیزی نمی کنند. توان ریسک ندارند. بی اراده هستند . متاثر از دیگرانند. میل جنسی کم و توان جنسی کم دارند، چندان قوی نیستند.

همچنین با تأنی صحبت می کنند. اشتهایشان زیاد نیست و قدرت هضم بالایی ندارند، سردی و رطوبت بدن توان جنسی آنها را کاهش می دهد، بلغمی ها معمولاً افرادی آرام، صبور، تسلیم پذیر و مسالمت جو هستند، بیشتر دور اندیش و با احتیاط هستند و در انجام امور از خود شجاعت نشان نمی دهند، روابط اجتماعی آنان چندان قوی نیست و از حافظه و قدرت تمرکز بالایی برخوردار نمی باشند.

توصیه و تدابیر:
افراد بلغمی نبايد سردیجات را به تنهايی ميل كنند ( باید همراه با مصلحات ميل شود)، حجامت نیز برای بلغمی ها بدون نظر پزشک توصیه نمی شود.

علائم غلبه بلغم:
اگر تعادل میان اخلاط و مقدار آنها یا کیفیت هر یک از اخلاط بهم بخورد، موجب بیماری در بدن می شود یا به عبارتی موجب غلبه یک خلط بر اخلاط دیگر در بدن می شود که می بایست مورد درمان قرار گیرد که در ذیل علایم غلبه خلط بلغم ذکر شده است.
• سفیدی رنگ پوست
• نرمی وسردی پوست
• کندی حواس
• زیادشدن خواب
• مدفوع بدبو
• فراموشی وکند فهمی
• ترشحات پشت حلق وبلغمی وسرفه زیاد
• ضعف هضم وآروغ ترش زدن
• افزایش آب دهان
• افزایش اشتها
• تجمع چربی شکمی
• عدم تشنگی
• ادرار سفیدرنگ
• احساس کسلی و بی حالی

منبع: www.ravazadeh.ir
گردآورنده: سایت زیباکده