خداحافظی با خمیازه‌های کشدار:
خواب کافی یعنی ایجاد تمرکز بیشتر، افزایش قدرت یادگیری و جلوگیری از خستگی و خمیازه‌های کشدار سر کلاس درس. اما گاهی بچه‌ها از این امر مهم سرپیچی می‌کنند و شب‌ها الگوی خواب مناسبی را پیگیری نمی‌کنند؛ تا دیروقت بیدار می‌مانند و تا لحظه آخری که بشود، در رختخواب می‌مانند و حتی به خاطر چند دقیقه خواب بیشتر، قید صبحانه را هم می‌زنند. آندره‌آ هرمن، مدیر انجمن خواب بهتر با نام اختصاری بی‌اس‌سی، در این باره می‌گوید: «باید والدین به بچه‌ها یاد بدهند که خواب به‌موقع و کافی درست به اندازه تغذیه و رسیدگی به سلامت و پاکیزگی دندان‌ها مهم است». روش‌های ایجاد الگوی خواب بهتر برای بچه‌ها را در ادامه می‌خوانید.
تأثیر خواب بر روند آموزشی کودکان:
تحقیقات گسترده‌ای به این موضوع اشاره دارند که بی‌خوابی، بدخوابی و کیفیت و ساعت نامناسب خواب، در صورت مزمن و دنباله‌دار شدن می‌توانند منجر به خستگی مفرط و خواب‌آلودگی در ساعات روز شوند و حتی عملکرد و قدرت افراد را طی روز کاهش دهند، میزان توجه و تمرکز را پایین بیاورند و حتی باعث بدخلقی شوند. شاید جالب باشد که بدانید حتی 20 دقیقه کسر خواب می‌تواند از جهات مختلفی به سلامت ما خدشه وارد کند؛ حتی تحقیقات نشان می‌دهند که کمبود خواب می‌تواند باعث کاهش نمره‌های دانش‌آموزان شود. بعضی تأثیرات خواب بر روند آموزشی کودکان و نوجوانان در مدرسه عبارتند از:
کمبود خواب باعث بروز افسردگی میشود، شخص را بی‌انرژی، خسته، دمغ، کسل، مضطرب و... می‌کند. ضمن آن که تحقیقات حاکی از آن هستند که بی‌خوابی و بدخوابی عارضه‌ای است که سطح هوشیاری را کاهش می‌دهد و حتی باعث ایجاد نگرش منفی بچه‌ها نسبت به خودشان میشود و آنها را در زمینه اعتماد به نفس دچار تردید می‌کند، بی‌خوابی شبانه مساوی با خستگی مفرط روزانه است که ناتوانی در تمرکز و یادگیری را در مدرسه به دنبال دارد. حتی موجب بیش‌فعالی میشود و مشکلات رفتاری و کاهش مهارت‌های اجتماعی را هم به دنبال دارد. تحقیقات نشان می‌دهند معلم‌ها بر این باورند که بعضی از بچه‌ها با مشکلات خواب، در مدرسه بی‌قرارتر هستند.
نداشتن خواب کافی و خوب می‌تواند زمینه‌های یادگیری را در بچه‌ها کاهش دهد و آنها را در یادگیری دروس ناتوان کند. این بچه‌ها به راحتی درس را متوجه نمی‌شوند و در انجام تکالیف‌شان هم مشکل پیدا می‌کنند، افت تحصیلی و کاهش نمره‌ها از جمله آسیب‌های ناشی از اختلال خواب در دانش‌آموزان است، عدم خواب باکیفیت در کودکان دبستانی احتمال بروز خروپف آن هم با صدای بلند را 2 تا 3 برابر افزایش می‌دهد؛ برای همین بچه دبستانی‌ها و دانش‌آموزان دوره راهنمایی که خواب مناسبی ندارند، بیشتر با اختلالات خواب روبه‌رو می‌شوند، بی‌خوابی یکی از زمینه‌سازهای تغییرات نامناسب رفتاری مانند خشم، افسردگی، ناسازگاری با قوانین مدرسه و استرس است. طبق تحقیقات بی‌خوابی‌ای که از سنین پایین در فرد ایجاد میشود، با او می‌ماند و به بزرگسالی وی هم سرایت می‌کند، تحقیقات متعددی نشان می‌دهند که بچه‌های مدرسه‌ای با خواب کافی، سحرخیزی و زودتر به خواب رفتن، باهوش‌تر می‌شوند و در سطح خوب تحصیلی می‌مانند. برعکس آن، باعث میشود بچه‌ها روزبه‌روز افت کنند و حتی نتوانند امتحانات خود را با موفقیت پشت سر بگذارند.
چگونه در دوران مدرسه بهتر بخوابیم؟
قطعاً بی‌خوابی و اختلال در ساعت و کیفیت خواب هم مانند هر مسأله معمولی دیگری، یک یا چند علت زمینه‌ای دارد که باید به آنها پی برد و سعی در رفع‌شان داشت. نکته‌های زیر در کشف علت بی‌خوابی فرزند شما طی دوران تحصیل مفید هستند و می‌توانند به کیفیت خواب او و گذران یک سال تحصیلی بی‌دغدغه کمک کنند:
1. با فرزند خود درباره مسأله یا مسائلی که او را نگران می‌کنند و مانع خوابش می‌شوند، صحبت کنید. این کار باعث میشود ذهن بچه‌ها از مشکلات خالی شود و هراس و نگرانی‌شان از بین برود.
2. درباره اهمیت خواب و تأثیر خواب درست و کافی بر افزایش قدرت حافظه و کارکرد ذهن در امر یادگیری با کودک حرف بزنید خواب شبانه توصیه‌شده برای بچه‌های مدرسه‌ای حداقل 8 تا 9 ساعت است که با زودتر به رختخواب رفتن ممکن میشود.
3. بچه‌ها را تشویق کنید تا دست‌کم روزی 60 دقیقه فعالیت حرکتی و ورزشی انجام دهند. این فعالیت‌ها می‌توانند شامل تفریح و بازی؛ البته غیر از نوع نشسته و کامپیوتری‌اش باشند.
4. به بچه‌ها آموزش دهید که نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند کولا، قهوه و چای کمتری بنوشند و مصرف آنها را محدود کنند؛ زیرا مصرف آنها هم ساعت خواب را کم می‌کند و هم مانع خواب عمیق میشود.
5. اجازه ندهید کودکان در ساعات نزدیک به خواب غذا بخورند یا شب‌ها بیش از اندازه غذا بخورند. یادتان باشد همان‌قدر که شکم خالی مانع خوابیدن میشود، شکم پر هم مانع است؛ حتی می‌تواند عوارضی را برای بچه‌ها ایجاد کند.
6. فرزندتان را به داشتن ساعت خواب منظم تشویق کنید و خودتان هم الگوی مناسبی برایش باشید.
7. محیط خواب مناسبی را برای بچه‌ها ایجاد کنید که شامل فضایی تاریک، آرام، امن، راحت و با دمای نه خیلی گرم و نه خیلی سرد است.
8. تلویزیون را از اتاق خواب بچه‌ها بیرون ببرید. همچنین استفاده از وسایل فریبنده‌ای مانند سیستم‌های صوتی، کامپیوتر و کنسول‌های بازی را در ساعات خواب ممنوع کنید.
9. لباس خواب، رختخواب، بالش و... راحت و مناسبی برای بچه‌ها فراهم کنید.
10. هر چه آموزش روش‌ها و الگوهای مناسب خواب را از سنین پایین‌تر شروع کنید، تأثیر بیشتری خواهد داشت و در سنین بالاتر با مشکل کمتری روبه‌رو خواهید شد.
منبع: مجله آینده روشن
گردآورنده: سایت زیباکده
