بازيها و ورزشهاي محلي آذربایجان
بازيهاي سنتي و محلي هر منطقه درجهان ريشه در فرهنگ و نگرش جامعه شناسي و مردم شناختي مردمان آن منطقه دارد. به عبارت ديگر بخشي از اندوخته هاي فرهنگي در منطقه از بازيهاي محلي و سنتي آن منطقه ريشه ميگيرند.
بازي هاي سنتي رايج در استان آذربايجان شرقي با اسامي ديگر در نواحي مختلف ايران با تغيرات اندك مشاهده مي شود و نيز نوع مشابه بازي هاي سنتي در كشورهاي مختلف جهان قابل مشاهده هستند زيرا در كليه جوامع بشري نيازهاي انساني ايجاب مي نمايد تا براي رشد و تعالي از بازي ها در انواع و اقسام آن استفاده شود.
در استان پهناور آذربايجان شرقي بازيهاي محلي و سنتي انواع و اقسام متعددي را داشته و دارد كه در آن بخش به اختصار به شرح برخي از آنها كه داراي عموميت نسبي در بيشتر مناطق استان واز جمله شهرستان تبريز است اشاره ميشود.
بازی محلی آرادا ووردو
جهت انجام اين بازي به بيش از چهار نفر بازيكن نياز هست. آنها دو دسته شده و آن دسته كه بازي را ميخواهد شروع كند در وسط ميايستد و افراد دستة ديگر در دو جهت مخالف با فاصلهاي معين ميايستد. وسيلة لازم اين بازي توپ است. افراد خارج از بازي سعي ميكنند ديگر بازيكنان را با توپي كه در دست دارند بزنند. هر بازيكن كه توپ به او بخورد بايد از بازي خارج بشود.
برعكس، هر بازيكني كه بتواند توپ را بگيرد به حساب دو بازيكن است و بايد دو بار توپ به او بخورد تا از دور بازي خارج گردد. گاه بازيكني كه توپ را گرفته است ميتواند به جاي يك «جان» خود بازيكن هم تيمي خود را كه اخراج گرديده به داخل زمين بياورد. بعد از اينكه تمامي بازيكنان توپ خورده و از زمين خارج شدند تيم بعدي وارد زمين مي شوند. زماني كه تنها يك بازيكن در وسط زمين مانده است بايد طرفين توپ را به صورت پاس هوايي بيندازند و اگر پنچ بار آن را از زمين پاس دادند و به حريف نخورد تمام تيم دوباره به زمين برميگردند.
اين بازي در فضاي باز و زميني صاف انجام ميشود. انجام آن باعث تقويت جسمي كودكان گرديده و نيز موجب پرورش دقت و حس همكاري و نوعدوسي را در آنها ميگردد.
بازی محلی اتهگه داش قويدو
براي اين بازي بايد بيش از پنج نفر بازيكن گرد آيند. بازيكنان كنار هم به رديف مينشينند و «اوستا» با سنگ كوچكي در مشت در برابر آنها ميايستد. «شاگرد» نيز در كنار اوستا ميايستد. بازيكنان نشسته بر زمين جايي دنج در ميان دامن خود معين ميكنند آنگاه اوستا بدون آنكه شاگرد متوجه گردد سنگ را در دامن يكي از بازيكنان ميگذارد. سپس نوبت شاگرد است كه حدس بزند سنگ در دامن چه كسي است. اگر در يك حدس درست بگويد شاگرد به جاي اوستا ميايستد و اوستا به جمع بازيكنان ميپيوندد ولي اگر حدسش درست نباشد او به جاي يكي از بازيكنان نشسته و يكي از آنها به جاي شاگرد ميآيد. اين بازي پايان ندارد و تا احساس خستگي كودكان به آن ادامه ميدهند.
اين بازي تحرك بدني ندارد و مخصوص هواي برفي و باراني و داخل اطاق است و باعث تقويت فكر كودكان ميگردد.
بازی محلی ائرمني جيزيغي
به علت شباهت اين شكل به صليب آن را از ارمني جيزيقي مينامند. تعداد بازيكنان هر چند نفر ميتواند باشد اما بازي تيمي نيست و هر بازيكن به نفع خود بازي ميكند. طريقة بازي بدين ترتيب است كه بازيكن سنگ كوچكي را در خانة اول قرار ميدهد و بدون اينكه پايش را در اين خانه بگذارد به صورت ليلي تمام خانهها را طي و دوباره برگشته و سنگ را برميدارد. سپس به خانة دو ـ سه و …. الي آخر، سوختن در اين بازي مستلزم اين است كه سنگ بازيكن يا پاي بازيكن روي خطوط قرار بگيرند. بعد از اتمام خانة هشتم نوبت گذشتن از جهنم است.
در اين قسمت سنگ به دورتر از جهنم پرتاب مي شود. اگر سنگ داخل جهنم بيفتد بازيكن بايد از خانة اول شروع كند. اما اگر بتواند بازي دور جهنم را هم با موفقيت بگذارند از همان سمت جهنم سنگ را به طرف خانه ها مياندازد و در هر خانهاي كه بيفتد آنجا خانة اوست و هيچ بازيكن ديگر حق ندارد از آن خانه عبور كند. هر بازيكن كه در نهايت تعداد خانههاي زيادي را صاحب شود برنده محسوب ميشود.
فعاليت بدني اين بازي متوسط اما نياز به دقت و همت شخصي در آن بسيار است.
