پل ورسک در مازندران این پل در زمان سلطنت رضا شاه بر روی رودخانه ورسک در مجاورت سواد کوه بنا شد. در طول جنگ جهانی دوم، این پل به پل پیروزی یا پل آزادی معروف بود. بلندی این پل ۱۱۰ متر است وطول قوس آن ۶۶ متر میباشد. این پل یکی از شاهکارهای مهندسی راه در شمال ایران به شمار می رود.
کاخ شمس العماره در تهران شمس العماره یکی از اولین ساختمانهای بلند و مرتفع در تهران قدیم به شمار میرود. ناصر الدین شاه قاجار به دوستعلی خان نظام الدوله (معیرالممالک) دستور ساخت آن را داد. وی محلی را در قسمت شرق ارگ انتخاب کرده و ساخت این بنا را در ۱۸۶۷ میلادی به پایان رساند. این ساختمان بسیار عالی طراحی شده بود و تزیینات داخلی متنوعش مانند گچ کاریها، آینه کاریها، کاشی کاریها و دیوارکاریها آنرا مبدل به یکی از عالیترین بناهای تاریخی تهران کرده اند. معیر الممالک نه تنها این بنا را با سرمایه خودش ساخت بلکه برای آن فرشها و اثاثیه نیزخرید و یک ساختمان کامل و مبله را به ناصرالدین شاه قاجار هدیه کرد.
این کاخ در قسمت شرقی کاخ گلستان واقع گردیده است و به دوره ناصرالدین شاه تعلق دارد. نظر ساخت عمارت شمس العماره در یکی از سفرهای خارج شاه، به وی الهام شد چراکه او در خارج ساختمانهای چند طبقه مرتفعی را دیده بود. این بنا را دوستعلی خان معیرالممالک در سال ۱۸۶۷- ۱۸۶۵ ساخت. ساختار این بنا بسیار محکم است و تناسب وتقارن آن به زیبایی شکل گرقته است. این بنا ازآجر ساخته شده است و دارای دیوارهای قطوری میباشد. در بعضی جاها قطر دیوارهای زیرزمین متجاوز از ۶۰۰ سانتیمتر میباشد و قطر دیوارهای طبقه همکف در حدود ۵۱۰، ۱۵۰و ۱۲۰ سانتیمتر است. شمس العماره بلندترین ساختمان سلطنتی با سه طبقه و دو برج در بالای آن بوده است. این ساختمان به عنوان کاخ پذیرایی برای مهمانان رسمی استفاده می گردیده وهمچنین یک حرمسرای خصوصی نیز برای ناصرالدین شاه داشته است.
الموت در قزوین در نزدیکی سرچشمه رودخانه الموت در دامنه‌های جنوبی رشته کوه‌های البرز آشیانه مستحکم عقاب‌ها یادآور ماجراهای صحیح ومعتبر، اما باورنکردنی (پیرمرد کوهها) حسن صباح، استاد بزرگ (۱۱۲۴-۱۰۴۰ هجری شمسی) و مسلکش (اساسین ) یا (هشاشین) میباشد. دژها و استحکاماتی که به اساسین معروفند، اولین بار به ادبیات اروپا تحت عنوان بازگشت جنگهای صلیبی معرفی شدند. این پناهگاههای بسیار محکم که محل سکونت طرفداران عجیب این آیین مذهبی بود، بطور بی قاعده‌ای بر ادراکات مسلک اسماعیلیان بنا شده بود. حسن صباح این مسلک را در قرن یازدهم پایه گذاری کرد.
این مرتد که پیروانش ترس و وحشت بسیاری ایجاد کرده بودند، قاتلینی را به سراسر منطقه می فرستاد تا شخصیتهای مهم مذهبی و سیاسی را به قتل برسانند. پیروانش به حشیشیون معروف بودند چراکه آنها افراد مورد نظر را بطور زیرکانه‌ای به باغهای پنهانی زیبایی می‌کشاندند که مملو از دوشیزگان دلفریب بود و در آنجا آنها را با حشیش سنگسار می‌کردند و سپس به بخش آدمکشی می بردند که زیرنظر حسن صباح بود و او دارای این قدرت بود که آنها را به سوی رستگاری منتقل کند. این مسلک از سوریه تا خراسان گسترده شده بود. تا اینکه در سال۱۲۵۶ مغول‌ها قلعه ایشان را تصاحب کردند.
تپه گیان در نهاوند (همدان)در این محل کاوش باستان شناسی به وسیله هیات فرانسوی انجام شده و نتیجه تحقیقات آن ها در کتابی به نام " حفریات تپه گیان" جمع آوری و به وسیله گریشمن نوشته شده. این هیات تپه گیان را تا عمق ۱۹ متری کاوش کرده و پنج طبقه مجزا تشخیص داده شد. قدمت اشیای آن به بیش از شش هزار سال پیش می رسد.
عالی قاپو در اصفهان عالی قاپو در اصفهان نام عالی قاپو یا دروازه پرش کوه به این جهت به آن داده شد که دﻘﻳﻘﺄ در محل ورود به کاخهای صفویه قرار دارد. این کاخها در فضایی بین میدان چهارباغ و بولوار نقش جهان بنا شده اند. این بنا که یکی دیگر از عمارتهای باشکوه صفویان میباشد در اوایل قرن ۱۷ توسط شاه عباس بزرگ ساخته شد. این بنا بمنظور پذیرایی از مهمانان خاص و سفرای خارجی که برای دیدن شهریار بزرگ می آمدند ساخته شده بود. در این مکان و در زمان شاه عباس برای اولین بار نوروز سال ۱۰۰۶ هجری شمسی جشن گرفته شد. این بنای مستطیل شکل که ۴۸ متر ارتفاع داشته و ۶ طبقه میباشد دارای تراس عریضی است که در جلوی این بنا قرار گرفته و شامل ستونهای چوبی میباشد. دیوارهای عالی قاپو دارای نقاشیهای بسیار زنده‌ای است که توسط رضا عباسی کشیده شده است. شاه عباس دوم بسیار علا قه مند به تزیین و کمال عالی قاپو بود و بیشترین سهم او در سالن با شکوه بود که به دستور وی ۱۸ ستون این سالن آینه کاری شد و سقف آن با نقاشیهای بی‌نظیری پوشیده گشت.
تخت جمشید تخت جمشید، مجموعه‌ای از کاخهای بسیار باشكوهي است که ساخت آنها در سال ب۵۱۲ قبل از میلاد آغاز شد و اتمام آن ۱۵۰ سال به طول انجامید. تخت جمشید در محوطة وسیعی واقع شده که از یک طرف به کوه رحمت (کوه مهر) و از طرف دیگر به مرو دشت محدود است. این کاخهای عظیم سلطنتی در کنار شهر پارسه ساخته شده است و در ۵۵ کيلومتري شمال شرقي شيراز قرار دارد. يونانيان و به تبع آنها اروپاييان، گاهي آن را «پرسه پليس»، «پرسَپُليس» يا «پرسپوليس» (persepolis) مي‌خوانند و از لحاظ وسعت، عظمت و شکوه، مهمترين مجموعه باستاني هخامنشي در ايران است. اما نام تاريخي آن که در کتيبه‌هاي کاخها ثبت شده، پارسَه (parsa) به معناي شهر مردمان پارسي است. ساختمان تخت جمشید در زمان داریوش اول در حدود ۵۱۸ ق. م ، آغاز شد. نخست صفه یاتختگاه بلندی را آماده کردند و روی آن تالار آپادانا و پله های اصلی و کاخ تچرا را ساختند. پس از داریوش ، پسرش خشایارشا تالار دیگری را بنام تالار هدیش را بنا نمود و طرح بنای تالار صد ستون را ریخت. اردشیر اول تالار صد ستون را تمام کرد.
اردشیر سوم ساختمان دیگری را آغاز کرد که ناتمام ماند. این ساختمانها بر روی پایه هایی ساخته شــده که قسمتـی از آنها صخره‌های عظیم و یکپارچه بوده و یا آنها را در کوه تراشیده اند. معماری هخامنشی، هنری است از نوع تلفیق و ابداع که از سبک معماریهای بابل و آشور و مصر و شهرهای یونانی آسیای صغیر و قوم اورارتو اقتباس شده و با هنر نمایی و ابتکار روح ایرانی نوع مستقلی را از معماری پدید آورده است. هخامنشیان با ساختن این ابنیة عظیم می خواستند عظمت شاهنشاهی بزرگ خود را به جهانیان نشان دهند. مجموعه تخت جمشيد به وسعتي حدود ۱۳۵۰۰۰ متر مربع و تماماً از سنگ ساخته شده است. در ميان سنگها از هيچ‌گونه ملاتي استفاده نشده اما در بعضي نقاط، سنگها را با بست‌هاي آهني به نام دم چلچله‌اي به هم اتصال داده‌اند و از چفت‌هايي سربي استفاده کرده‌اند.
مجموعه تخت جمشيد شامل هفت كاخ (تالار)، نقوش برجسته، پلكان‌ها، ستون‌ها، و دو آرامگاه سنگي است .جمعا بيش از سه هزار نقش برجسته در ساختمانها و مقبره‌هاي تخت جمشيد وجود دارد كه به طرز خارق‌العاده‌اي هماهنگ است. در قسمت بالاي تخت جمشيد، در دامنه كوه رحمت، دو آرامگاه وجود دارد كه آرامگاه اردشير دوم و اردشير سوم است. نکته‌اي که سخت غير قابل باور مي‌نمايد، اين واقعيت است که بخش‌‌هايي از اين مجموعه عظيم و ارزشمند، هزاران سال زير خاک مدفون بوده تا اينکه در حدود ۷۰ سال قبل کشف شد.
بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی شیخ صفی‌الدین اردبیلی از اجداد خاندان سلسله ایرانی و شیعه مذهب صفوی بود که درسال ۶۵۰ هجری قمری متولد شده است. شیخ صفی در سال ۷۳۵ هجری قمری، فوت شده و آرامگاهش در نزدیکی خانقاه و محل سکونت وی است. بناهای این مجموعه، از زیباترین آثار تاریخی اسلامی ایران در عصر صفوی بوده و یکی از آثار باستانی مهم کشور به شمار می رود. این بنا در سال ۷۳۵ هجری قمری توسط شیخ صدرالدین موسی فرزند شیخ صفی بنا شده و در طول زمان و به ویژه در دوران حکومت صفوی مورد احترام شاهان صفوی بوده است. مجموعه شامل بخش های اصلی زیر است؛ مقبره شیخ صفی (گنبد الله الله(، آرامگاه شاه اسماعیل اول، عمارت چینی خانه، قندیل خانه، مسجد جنت سرا، تالار دارالحفاظ، دارالحدیث، صحن اصلی، مقبره مادر شاه طهماسب، محوطه شهیدگاه، خانقاه یا چله خانه و حیاط باغ و سایر قسمتهای فرعی.
منار جنبان در اصفهان مقبره عمو عبدالله که مربوط به سال ۷۱۶ هجری شمسی است دارای دومناره میباشد که هرکدام در یک سمت ایوان این مقبره واقع گردیده اند و دلیل اصلی جذابیت این مکان هستند، چراکه هر حرکتی که دریکی از این دو مناره به وجود آید به طور خود بخود نه تنها درمناره دیگر، بلکه در تمام ایوان منعکس می‌شود. از این رو لقب معروف منار جنبان به آن داده شده است. شیوه معماری این بنای تاریخی به دوره مغول برمیگردد. ایوان این مقبره با کاشیهای چهارگوش و چندوجهی لاجوردی رنگ تزیین گردیده است وکتیبه‌ای نیز بر روی مقبره به شرح زیر وجود دارد:این مقبره شیخ شریف وخداترس،عمو عبدالله بن محمدبن محمودساگلا که خداروحش را بیامرزد میباشد.(سال ۷۱۶ هجری شمسی) منار جنبان یکی ازبناهای تاریخی شگفت انگیز اصفهان میباشد که در ۶ کیلومتری غرب شهر اصفهان،در راه نجف آباد در روستای کارلاتان واقع شده است.
بازار وکیل در شیراز بازار وکیل در شیراز این بازار در دروازه شاهزاده و نزدیک مسجد وکیل قرار دارد. این بازار ۵ ورودی و ۲ ردیف حجره دارد که در جهت شمال به جنوب و شرق به غرب به صورت ستونی نسبت به یکدیگر قرار گرفته اند. این بازار نمایانگر یک معماری زیبا با راهروهای سرپوشیده عریض و سقفهای بلند در امتداد آن میباشد ونیز دریچه هایی در این راهروها تعبیه شده که محلی برای جریان یافتن هوا و ورود نور میباشد.
مسجد شیخ لطف‌الله در اصفهان مسجد شیخ لطف‌الله درقسمت شرق میدان امام (نقش جهان) قرار گرفته است که به عنوان یک مکان کوچک مقدس درجلوی استخر ودرقسمت سایه دار این میدان در زمان شاه عباس بین سالهای ۱۶۰۲ و۱۶۱۹ میلادی ساخته شده است. نام این مسجد بنام فردی گذاشته شد که یک دانش پژوه ومحقق اسلامی به شمار می رفت ودرآن زمان وی را بسیار ستایش می‌کردند. شاه درآن زمان این شیخ را که اهل لبنان بود، ابتدا به مشهد ونزدیک بارگاه امام رضا دعوت کرد وسپس وی را در پایتخت به عنوان مسئول مسجد شاه ومدرسه الهیات منصوب کرد. تزیینات ایوان ورودی این مسجد شامل موزاییک های زرد وآبی است که زیبایی آن از ایوان بزرگ مسجد امام پیشی می گیرد. این مسجد کوچک هیچ محوطه داخلی مرکزی ای ندارد و تنها دارای یک جایگاه نماز است که نزدیک راهرو میباشد. اما واقعیت ارزشمند این مسجد زیبایی موزاییک‌های دیواری آن در اصفهان میباشد که تا نوک مسجد نیز رسیده اند.
در کیفیت مواد آن هیچ نقصی وجود ندارد. توازن و هماهنگی رنگها بی نظیر است. دیوارهای آن با فرش‌های بسیار مجللی تزیین شده اند که دارای طرحهای هندسی طلاکاری شده می‌باشند که بر روی زمینه سبز آبی قرار گرفته اند. درسنگ نوشته‌ای که بر روی محراب قرار گرفته نام معمار این مسجد ذکر شده است، مرد فقیر و متواضعی که به دنبال بخشش خداوند بود و استاد محمد رضا فرزند استاد حسین نام داشت، وی در ۱۰۲۸ هجری شمسی می‌زیست. این مسجد دارای ویژگیهای عجیبی نیز میباشد چون جایگاه و گنبد لعاب نداده آن، فقدان بارگاه مرکزی و ایوانها و تالارمقدس خالی که از سقف تا زمین با موزاییکهایی با بهترین کیفیت پوشیده شده است. کاشی کاریهای سقف آن یکی ازپیچیده ترین نمونه ها دراصفهان میباشد و کیفیت آن بسیار مرغوب است. این بنا بطور بسیار ماهرانه و زیبا در سالهای ۱۹۵۴ و ۱۹۵۶ بازسازی شد.
آتشکده در یزد مهم‌ترین آتشکده زرتشتیان، این آتشکده میباشد که بر روی تپه‌ای در باغی کوچک در قسمت شرقی خیابان آیت‌الله کاشانی واقع گردیده است. این آتشکده همه روزه صبح و عصر به استثنای تعطیلات رسمی برای بازدید عموم آزاد است. بازدید ازاین آتشکده رایگان است اما هدیه ها پذیرفته می‌شود. این آتشکده را درختان همیشه سبز احاطه کرده اند و یک استخر دایره‌ای شکل در حیاط آن قرار دارد که بازتاب بسیار زیبایی از معبد را در عکسبرداری هنری نشان می دهد. آتش مقدس که در پشت شیشه‌ای از داخل موزه کوچک نمایان است، بر طبق گقته های زرتشتیان ارشد، از سال ۴۷۰ پس از میلاد روشن بوده است و آنرا در سال ۱۹۴۰ از محل اصلی اش به این مکان آورده شده اند. این آتشکده تمام زرتشتیان را از سراسر دنیا به خود جذب می‌کند و در اینجا شخصی نیز وجود دارد که تمام چیزها را به زبان انگلیسی برای خارجیها توضیح می دهد. در اینجا همچنین دو نقاشی وجود دارد که توسط یکی از زرتشتیان ایجاد شده است. از نظر معماری شباهتهای زیادی بین این آتشکده و آتشکده های زرتشتی های ایرانی وجود دارد. مکانهای زرتشتی دیگری هم مانند قلعه اسدان (دژ شیرها) در شمال یزد وجود دارد. پر اهمیت ترین آتشکده، چک چک میباشد که در۵۲ کیلومتری شمال یزد قرار دارد.
محل این معبد به عنوان یک اثر تاریخی به شماره ۳۷۴ ثبت گردیده است. از محل این معبد ، که در یکی از محله های قدیمی نهاوند قرار دارد ، تاکنون اشیا و لوازم بسیاری به دست آمده است. مهم ترین نشانه این معبد، کتیبه سنگی از «آنتیوکوس سوم » و نیز تعدادی مجسمه برنزی خدایان یونانی است که در موزه ایران باستان نگهداری می‌شود. از محتوای کتیبه بر می آید که در این منطقه معابد بسیاری وجود داشته است. ستون های سنگی و مجسمه های کوچک مفرغی که از محل معبد به دست آمده، نشان دهنده عظمت این معبد است.
سعدیه یا آرامگاه سعدی در شیراز سعدیه محل زندگی و دفن سعدی، شاعر برجستهٔ پارسی‌گوی است. طراح و معمار این بنا محسن فروغی است. وی پس از مرگ در خانقاهی که اکنون آرامگاه اوست و در گذشته محل زندگی او بود، به خاک سپرده شد که در ۴ کیلومتری شمال شرقی شیراز، در دامنه کوه فهندژ، در انتهای خیابان بوستان و در کنار باغ دلگشا است. این مکان در ابتدا خانقاه شیخ بوده که وی اواخر عمرش را در آنجا می‌گذرانده و سپس در همانجا دفن شده‌است. برای اولین بار در قرن هفتم توسط خواجه شمس الدین محمد صاحب‌دیوانی وزیر معروف آباقاخان، مقبره‌ای بر فراز قبر سعدی ساخته شد. در سال ۹۹۸ به حکم یعقوب ذوالقدر، حکمران فارس، خانقاه شیخ ویران گردید و اثری از آن باقی نماند. تا این که در سال ۱۱۸۷ ه.ق. به دستور کریمخان زند، عمارتی ملوکانه از گچ و آجر بر فراز مزار شیخ بنا شد که شامل ۲ طبقه بود. بنای فعلی آرامگاه سعدی از طرف انجمن آثار ملی در سال ۱۳۳۱ ه-ش با تلفیقی از معماری قدیم و جدید ایرانی در میان عمارتی هشت ضلعی با سقفی بلند و کاشیکاری ساخته شد. رو به روی این هشتی، ایوان زیبایی است که دری به آرامگاه دارد.
