به نظر مرغ چاق و درشتی بود. بسته بندی اش این طور نشان می داد. گوشتی صورتی و پوستی زرد و نازک و کم چرب داشت، اما دقیق تر که شدم، انگار قسمت هایی از سطح ران و بال مرغ، رنگ کبودی داشت و خونمردگی هایی زیر پوست مرغ به چشم می خورد.
مرغ دیگری را انتخاب کردم، اما اغلب مرغ ها همین شرایط را داشتند. این پرسش پیش آمد که دلیل این کبودی ها چیست. اغلب عرضه کنندگان مرغ، علت این خونمردگی ها را ناشی از تزریق داروهای هورمونی و آنتی بیوتیک عنوان می کنند که چون تزریق با سرعت و در نواحی بال، ران و گردن مرغ انجام می شود، باعث ایجاد خونمردگی در محل تزریق می شود، اما برای آن که به پاسخی علمی و منطقی دست یابیم، با دکتر ، متخصص علوم و صنایع غذایی، دامپزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی گفت وگو کرده ایم.
وی در گفت وگو اشاره به این که متاسفانه اظهار نظر مغازه داران به بی اطلاعی آنان به علم دامپزشکی برمی گردد، می گوید: در مرغ گوشتی هیچ نوع تزریقی اتفاق نمی افتد؛ زیرا این کار در یک مرغداری که به طور مثال ۵۰ هزار قطعه مرغ را در یک سالن پرورش می دهد، بسیار استرس زاست. درنتیجه داروی مرغ های گوشتی به طور معمول در آب مصرفی آنها حل می شود.
مغازه داران احتمالا چون چنین تزریقاتی را در کبوترهای خانگی دیده اند. این گونه اظهار نظر می کنند و توجه ندارند که تجویز دارو به یک کبوتر با تجویز دارو به مرغ مرغداری ها تفاوتی از زمین تا آسمان دارد. این متخصص درباره علت کبودی ران و بال مرغ های بسته بندی می گوید: این خونمردگی ها و کبودی ها، به طور معمول هنگام گرفتن مرغ در مرغداری و ارسال به کشتارگاه پیش می آید. مثلا مرغ زیر دست و پای کارگران مرغداری می ماند و قسمتی از بدنش کبود می شود. برخی وقت ها هم به دلیل تنظیم نبودن سرعت خط کشتار، این مشکل در کشتارگاه اتفاق می افتد و بهتر است این قسمت ها مصرف نشود و در کشتارگاه هم توصیه می شود این بخش ها از سوی دکتر دامپزشک حذف شود.
هورمون نه! آنتی بیوتیک آری
آیا مرغ های بسته بندی شده را از نظر میزان دوز مصرفی داروهای هورمونی و آنتی بیوتیک بررسی می کنند که زیانی برای سلامت مصرف کننده نداشته باشد؟ این متخصص تصریح می کند استفاده از هورمون در مرغ های گوشتی شایعه ای است که متاسفانه بدون سند و مدرک دهان به دهان بین خانواده ها منتقل می شود. اگر فرض بر این باشد که مرغدار بخواهد هورمون های مخصوص دام یا انسان را برای مرغ استفاده کند، این هورمون ها بسیار گران و استفاده از آنها قیمت مرغ را بسیار افزایش می دهد و در نتیجه استفاده از هر نوع هورمون برای مرغدار به صرفه و اقتصادی نیست.
دکتر متخصص با اشاره به این که فعلا فقط مرغ سبز، مرغ بدون آنتی بیوتیک محسوب می شود، می گوید: مرغ سبز چندسالی است در بازار عرضه می شود. این مرغ ارگانیک نیست، اما فاقد آنتی بیوتیک و نیز فاقد داروهای آنتی کوکسیدیوز است (کوکسیدیوز یک بیماری انگلی طیور است). این مرغ در طول دوره پرورش سه نوبت از سوی سازمان دامپزشکی کشور مورد آزمایش قرار می گیرد و اگر عاری از آنتی بیوتیک بود، مجوز فروش آن به صورت مرغ سبز صادر می شود. این نوع مرغ در مرغداری هایی که مدیریت بهداشتی بالایی دارند ، قابل پرورش است و طعم بهتری دارد.
درباره دیگر مرغ های معمولی هم مسئول فنی ـ بهداشتی مرغداری باید دقت و نظارت داشته باشد که از آخرین زمان مصرف آنتی بیوتیک در مرغداری تا هنگام ارسال مرغ ها به کشتارگاه ـ مدتی که ما به آن «دوران منع مصرف» می گوییم ـ سپری شده باشد.البته این موضوع به وجدان کاری دکتر دامپزشکی که گواهی سلامت مرغ ها را صادر می کند و نیز مرغدار بستگی دارد و ممکن است برخی این دوران را رعایت نکنند و گواهی صوری صادر شود.
به هر حال فعلا آزمایشی درباره مرغ های معمولی از سوی سازمان دامپزشکی کشور انجام نمی شود و در این زمینه، فقط فعالیت های پژوهشی در قالب طرح های تحقیقاتی انجام شده است. این متخصص می افزاید: برخی آنتی بیوتیک ها بر اثر حرارت پخت خنثی می شوند و از سمی بودن آنها کاسته می شود، اما برخی دیگر خیر. در هر صورت بهتر است مرغ فاقد آنتی بیوتیک و زمان منع مصرف آن رعایت شده باشد.
به دنبال مرغ درشت نباشند
این متخصص علوم و صنایع غذایی در پاسخ این پرسش که آیا مقدار آنتی بیوتیک موجود در گوشت مرغ با وزن و اندازه (ریزی و درشتی) مرغ ارتباط دارد، می گوید: بله. متاسفانه فرهنگ مصرف مردم کشور ما این گونه است که مرغ های درشت را می پسندند و این موضوع باعث می شود طول دوره پرورش طولانی شود و میزان آنتی بیوتیک مصرفی نیز افزایش یابد. مرغ هایی با دامنه وزنی حدود ۱۶۰۰ تا ۲۰۰۰ گرم در بهترین شرایط سلامت هستند و طول دوره پرورش هم با شرایط فعلی ایران باید حدود ۴۵ روز باشد. مرغ هایی که طولانی تر از این مدت پرورش می یابند و درشت تر می شوند احتمال وجود مقادیر بیشتر آنتی بیوتیک در گوشت آنها زیاد است. این در حالی است که اگر این دامنه وزنی رعایت نشود و مرغ بسیار ریز باشد، بیمار یا در اصطلاح مرغداران پنچری خواهد بود. هر چند الزاما همه مرغ های ریز پنچری نیستند و برخی مزارع مرغ پرورشی، برای رستوران های معروف زنجیره ای به صورت سفارشی جوجه مخصوص تولید می کنند، اما به گفته این متخصص برای مصرف کننده عادی فعلا مصرف همان دامنه وزنی مرغ ۱۶۰۰ تا ۲۰۰۰ گرم توصیه می شود.
مرغ محلی بیمارتان نکند
برخی افراد بخصوص شمالی های کشورمان دوست دارند مرغ، اردک، بوقلمون، غاز و پرندگان وحشی را به صورت محلی تهیه کنند. در بازارهای روز این شهرها یا بسیاری از روستاها، این طیور ذبح می شود و بدون داشتن بسته بندی بهداشتی به صورت پر کنده یا همراه پر به فروش می رسد. دکتر متخصص با اشاره به این که بسیاری از بیماری ها از آنفلوآنزای پرندگان گرفته تا سالمونلوز و غیره از طریق مرغ های خام محلی و فله ای به انسان انتقال می یابد، می گوید: هنگام پاک کردن ممکن است کنه های بدن این پرندگان، به پوست بدن فرد پاک کننده منتقل شود و فرد را دچار بیماری کند.
بهترین رنگ مرغ، سفید یا زرد کهربایی؟
برخی مرغ ها بوی زهم می دهند. تعدادی گوشت نرم و برخی گوشت سفت دارند. بعضی زرد رنگ و تعدادی سفید رنگ هستند. دلیل این همه تفاوت میان مرغ های کشتارگاه چیست؟
دکتر متخصصی در این باره می گوید: این که مرغ در طول دوره پرورش چه خوراکی مصرف کرده باشد مثلا پودر ماهی خورده باشد، چه داروهایی مصرف کرده باشد و این که آیا بالانس بین چربی و پروتئین در تغذیه و گوشت مرغ رعایت شده یا خیر همه می تواند در طعم و بوی مرغ اثرگذار باشد.
این متخصص تصریح می کند هر چه مرغ جوان تر باشد گوشتش لطیف تر است و مرغ سالم، باید رنگ زرد کهربایی داشته باشد و باز هم یک باور کاملا اشتباه خانواده ها این است که تصور می کنند بدن مرغ باید مثل برف سفید باشد. همین موضوع هم زمینه ساز تقلب در برخی کشتارگاه ها می شود که مرغ ها را برای سفید شدن، مدتی در آب حاوی درصد بالایی از کلر نگهداری می کنند. البته تغذیه مرغ تا حدودی روی رنگ آن اثر دارد، ولی در مجموع رنگ زرد کهربایی بهترین رنگ برای مرغ خام است.
رنگ مرغ، بوی محوطه شکمی و بوی زیر بال مرغ برای مصرف کننده عام می تواند تا حدی نشان دهنده تازگی یا کهنگی مرغ باشد که نباید بوی فساد و گندیدگی از این قسمت ها به مشام برسد.
مرغ را ندهید پاک کنند
زمان خرید مرغ های بسته بندی، گاهی برخی مغازه داران با اصرار خاصی مایلند مرغ خریداری شده را پاک و تکه کنند، اما به گفته یک متخصص ، این کار برابر مقررات سازمان دامپزشکی ممنوع است. هر نوع فرآوری و قطعه بندی باید در محل مجازی که دارای دکتر دامپزشک ناظر باشد، انجام شود.این متخصص در پاسخ این پرسش که معمولا با زواید مرغ چه کار می کنند، می گوید: این زواید را می فروشند و به طور معمول به پودر گوشت مورد مصرف در خوراک دام، طیور و آبزیان تبدیل می شود.
با مرغ تخمگذار پیر چه کار می کنند
به گفته این متخصص ، جنسیت مرغ گوشتی ممکن است مرغ واقعی یا حتی خروس باشد و فرقی ندارد، اما مرغ های تخم گذار را که در نهایت پیر می شوند به عنوان مرغ صنعتی به برخی کارخانه های سوسیس و کالباس می فروشند که با توجه به آن که در کارخانه به گوشت این مرغ ها مواد تردکننده می زنند، گوشتشان نرم می شود و حرارت بالای پخت سوسیس و کالباس در اتاق پخت، گوشت این مرغ ها را سالم سازی می کند.
