بونسای ها یا درختان مینیاتوری
درختان مینیاتوری که به آنها بونسای نیز می گویند ، درختی با 50 یا 100 وحتی 200 سال عمر با تمامی زیبایی طبیعی و خصوصیات کهن سالیش ، در عین حال بطور شگفت انگیزی فقط 30 سانتیمتر قد دارد.
منشاء هنر بونسای به بیش از 1500 سال پیش به چین و ژاپن می رسد ، به طوری که هر خانواده اصیل ژاپنی این درخت را به نسل بعد از خود می سپردندو نسل در نسل مانند گنجی با ارزش از آن نگهداری میکردند.
اگر شما در محیط کوچکی مانند یک آپارتمان زندگی می کنید وآرزوی آن را دارید که یک محیط سرسبزی هر روز در فرا روی شما باشد،با هنر بونسای می توانید جنگل شروود را به خانه خود هدیه کنید.
شاید شما فکر کنید که باید صد سال منتظر بمانید تا درخت شما از لحاظ شکل وبلوغ به کمال رسیده باشد.در صورتی که سن درخت مهم نیست ،شما می توا نید با تدابیری که انجام میدهید ،درختی داشته باشید که چند ساله باشد ولی صد ساله به نظر برسد.
شما عزیزان میتوانید بر حسب مکان زندگی خود از لحاظ وسعت بونساهای زیر را پرورش دهید.
بونسای مینیاتوری با قد کمتر از 15 سانتیمتر.
بونسای کوتاه با قد 15 تا 30 سانتیمتر.
بونسای متوسط با قد 30 تا 50 سانتیمتر.
بونسای بلند با قدی بیشتر از 50 سانتیمتر.
اغلب علاقه مندان گروه متوسط و کوتاه را که آسانتر است را انتخاب و در صورت تبحر یافتن به مینیاتوری روی می آورند.
از لحاظ شکل هم می توانید بونسای عمودی،خمیده وافتاده داشته باشیدکه هر یک به نوبه خود دارای زیبایی زائدالوصفی می باشند.نگاه کردن به طبیعت و مطالعات آن ایده خوبی در تربیت بونسای به شما می دهد.مانند درخت افرا و سرو ناز که ایده بونسای عمودی،ویک درخت کاج باد خورده ایده بونسای خمیده،ودرخت زیتون به عنوان بونسای افتاده با تنه پیچ خورده.
سبکهای کاشت:
سبک دو تنه (sowkan) :
در این سبک، دو تنه معمولا از یک ریشه می روید.
سبک انبوه یا خوشه ای(kabodachi):
در این سبک،یک تنه مجموعه ای از چند دسته تنه کوچک را تشکیل می دهد.
: (ekadaboki) سبک الواری
در این سبک،یک ریشه برآمده از خاک که چند تنه از آن روییده است.
yozeyo) سبک گروهی یا جنگلی
این سبک شامل چند درخت مجزا که شکل یک جنگل بسیار زیبا می باشد.
دراین سبک نوع درختان یکسان،فاصله هاواندازه ها نا برابر ، با کاشت نا متقارن می باشد.
درختان بزرگ را در جلو و درختان کوچکتر را در عقب قرار دهید،تا عمق جنگلتان بیشتر شود.
انتخاب ظرف وگلدان:
انتخاب ظروف باید به گونه ای نباشد،که آنقدر زیبا باشد که از جلوه بونسای بکاهد.در نگاه اول باید بونسای جلوه گر کند.
برای درختان همیشه سبز،غالبا از گلدانهای غیر تزئینی قهوه ای و خاکستری و برای درختان گلدار و برگریز میتوان از گلدانهای تزئینی ومناسب با رنگ برگ درخت استفاده کرد.
برای سبک های عمودی و گروهی از گلدان های گرد و بیضی و برای سبک های از گلدان هایی با اضلاع برابر استفاده می شود .
طول گلدان به اندازه 3/2 ارتفاع بلند ترین درخت اختیار می شود.
انتخاب درخت:
بهترین درختان برای کاشت بونسای گروهی:
افرا – بلوط – توس سفید –راش – صنوبر – نارون چینی.
بهترین درختان برای کاشت بونسای افتاده:
آزالیتا – افرای ژاپنی – انجیر – زازا لک – سرو کوهی – کاج سیاه ژاپنی.
بهترین درختان برای کاشت بونسای روی صخره :
کاج – سرو کوهی – شیر خشت کوهی – نارون – انجیر کوهی .
تهیه درخت :
روش سنتی کاشت بونسای این است که باید از ابتدا آن را از طبیعت یافت و آن را به سینی کاشت منتقل کرد.
علت کوچک ماندن درخت در طبیعت هر چه باشد،سالیان دراز با انواع فشارهای محیط مبارزه کرده تا زنده بماند،این گیاهان بهترین نمونه ها هستند.چون بسیار پیر به نظر می رسند.
به علت کم بودن قدمت این هنر در ایران،طبیعت ایران نمونه های بسیار بسیار جالب برای عرضه به این هنر را دارد که شما می توانید با حوصله و متانت به دنبال آنها گشته و آنها را بیابید.
اولین درخت همیشه بهترین نخواهد بود،پس با حوصله بگردید و بهترین را انتخاب کنید و به ثروت همگانی که طبیعت است لطمه وارد نکنید. درخت را ار ریشه درآورده وآنها را با خزه نم دار و پلاستیک بپوشانیدوبه منزل ببرید.
بهترین زمان برای این کار قبل از جوانه زنی درخت است و در زمستان نباید درخت را منتقل کرد.
اگر به درختی در تابستان برخورد کردید قبل ازانتقال باید هرس شودبعد کاشته شود،تا انرژی لازمه برای سرپا نگه داشتن گیاه به حداقل برسد .
روش دیگر که کارایی آسانتر وبیشتری دارد انتخاب گیاه از گلخانه است،به دلیل اینکه گیاه در گلخانه در ظروف کوچک ارائه می شود نسبت به گیاهی که از زمین کنده می شود صدمه کمتری می بیند.
درختی را انتخاب کنید که شادابتر با برگهای کوچک وتنه نسبتا کلفت ومحکم داشته باشد.
انتقال گیاه به محیط کاری:
پس از اینکه گیاه را به منزل بردید ، اگر از نظر ریشه ضعیف است، آن را بکارید و تا یک سال هرس نکنید،اگر ریشه زیادی دارند،ظرف آن را بریده ، از کل ریشه 3/1 آن را از اطراف هرس کرده و در سینی کوچکتر از سینی قبلی قرار دهید.دقت کنید در هرس
ریشه ها زیاده روی نکنید.
در فصول آینده باز هم هرس را با احتیاط بیشتری تکرار کنید.
روشهای کاشت:
بذر گیاهان :
شما می توانید از ابتدا شاهد رشد گیاه خود باشید.از مزیتهای این روش ،احتیاج به هرس گیاه نخواهد بود. بذر گیاهان را از طبیعت یا از مراکز کشاورزی تهیه کنیدو به تعداد بیشتر کاشته شود تا بهترین گیاه انتخاب شود .کاج،راش،بلوط ،صنوبر،از جمله درختانی هستند که اوایل بهار با این روش کاشت می شوند.بذرها را در پلاستیک حاوی خاک سبک و کود برگ در محیط 30 درجه قرار داده ،هرگاه جوا نه زد آن را به ظروف منتقل کنید.
قلمه زدن :
زمان مناسب برای قلمه زدن اوایل بهار قبل از باز شدن جوانه هاست،شاخه ای برای قلمه زدن منا سب است که نه پیر و نه جوان ووقتی خم شود به سرعت به حالت اول برگردد.
طول قلمه 10 سانتیمتربا حداقل زاویه 45 درجه درست بالای گره زیری ببرید،اینجا محل ریشه جدیداست. برگ و جوانه های انتهایی را جدا و برگهای بالایی برای تغذیه گیاه باقی بماند.
قلمه را در خاک ودائما مرطوب نگه داشته و از تابش مستقیم خورشید در امان دارید.
خوابانیدن:
گیاه مورد علاقه تان را از محیط یافت،شاخه ای از آن را انتخاب و در جایی که می خواهید ریشه بزندبا سیم محکمی بسته و خزه خیسانده را مانند یک گلوله به دور آن ببندید.
بعد از ریشه زنی آن را بریده و به محل مورد نظر انتقال دهید.
کاشت درخت مینیاتوری:
سینی کاشت را آماده کرده ومخلوطی از شن،ماسه وخاک را در داخل آن ریخته ، گیاه را از محل قبلی خارج کرده،قدری ریشه گیاه را در محلول آب و ویتامین B1 فرو برده و 3/1 ریشه ها را از اطراف و زیر آن هرس کرده تا ریشه حالت پهنی به خود بگیرد.آن را در سینی کاشت گذارده و روی ریشه خاک ریخته،آب می دهیم و ر فضای باز نگهداریمی کنیم.
هر گاه خاک روی سینی خشک شد به آن آب میدهیم.به جای کودهای شیمیایی از کودهای
طبیعی مانند پودر استخوان و کودهای حیوا نی ضعیف شده استفاده کرد.
درخت خود را با هرس شاخ و برگ و همچنین با سیم بندی،در زمانی که درخت قدرت خود را باز یافت،مطابق سلیقه خود تزئین کنید.
آفات و امراض بونسایی
در صورت مشاهده این نشانه ها برای گرفتن دستور مبارزه به کارشناس حفظ نباتات مراجعه فرمایید. پس از گرفتن دستور مبارزه سمپاشی را روی چند برگ گیاه آزمایش کنید و پس از حصول اطمینان از حساسیت و یا مقاومت گیاه نسبت به سم با رعایت و دقت در غلظت و سایر موارد احتیاطی سمپاشی را شروع نمایید.
شپشک ها: این حشرات آلت مکنده دارند و با تغذیه آنها برگها خمیده و تا می شوند. گیاه را ضعیف می کنند و ممکن است به خشک شدن موضعی منجر گردد.
مگس سفید: در پشت برگها تخمگذاری می کنند. تخمها سفید متمایل به سبز است. لاروهای آنها گیاه را ضعیف می کنند.
کفشدوزک ها: البته حشره کامل اینها مفید است و شته را می خورد اما لارو آنها به بافت گیاهی حمله میکند.
شپشکهای نرم تن: که با سپر قهوه ای خود به گیاه می چسبد و از شیره گیاهی تغذیه می کنند برگها زرد و گیاه ضعیف می گردد.
عنکبوت سرخ: با حمله به برگها ریزش بیش از موعد باعث می گردد.
تریپس ها: حشرات کوچک بالداری هستند که با فروکردن خرطوم خود به داخل گیاه از شیره گیاهی تغذیه می کنند. گیاه را ضعیف کرده و رشد آن را متوقف می کنند. در نقطه حمله لکه های نارنجی رنگ تولید می شود.
زنبورها: به برگها حمله می کنند و در آنها سوراخهایی ایجاد می نمایند و کلروفیل آنرا می خورند و رگبرگها را باقی می گذارند.
کنه ها: بیشتر در سطح زیرین برگها زندگی می کنند و ترشحات آنها سطح برگها را می پوشاند.
سوسکها: که لارو و حشره کامل آنها دارای آلت دهانی جونده هستند و برگها را سوراخ سوراخ می کنند.
مگس خاکی: حشرات بالغ آنها برای گیاه ضرر ندارد. اما لاروهای آنها از ریشه های نازکتر تغذیه می کند.
ریشه خوار: از سوسکهای خطرناک است که لاروهای آنها به ریشه های ظریف حمله می کند و گیاه را ضعیف کرده سپس خشک می کند.
چوب پنبه ای شدن:پشت برگها باد کرده و به شکل چوب پنبه در می آید. این علایم پاسخ گیاه به محیط مرطوب یا نور کم است.
قارچ پرونوسپرا:در روی برگها تولید لکه های زرد و قهوه ای رنگ به شکل های نا منظم می کند.
قارچ آنتراکتوز:این قارچ در محیط گرم و مرطوب حمله می کند و لکه های ریز و سیاه در برگها ایجاد می کند که نهایتاً منجر به سقوط آنها می گردد.
قارچ بوتری تیس:در هوای دم کرده و خفه و بدون جریان حمله می کند که نقاط خشک قهوه ای روی برگها ایجاد می شود.
نهایتاً منجر به حمله کپک خاکستری می گردد.
کپک سیاه:کپک سیاه به صورت دوده پودر مانند در پشت برگها دیده می شوند.
پژمردگی:ممکن است مربوط به گندیدگی و فساد ریشه باشد در غیر اینصورت احتمال دارد ویروس ها باعث این پژمردگی شده باشند.
سفیدک ها:در اوایل بهار حمله سفیدک ها بیشتر است. علامت این بیماری مانند پاشیدن آرد بر روی برگ است.
زنگ ها:لکه های قهوه ای تا قرمز سوخته روی برگها ایجاد می گردد. اسپور این قارچها را به صورت دوسلولی در زیر میکروسکوپ می توان مشاهده کرد.
نکات مهم
• گیاهی را برای بونسایی انتخاب کنید که شباهت بیشتری با فرم طبیعی پیدا می کند.
• در هر فصلی از سال بونسایی باید حداقل دارای یک جاذبه خاص در تنه، شاخه و رنگ برگ و سایر خصوصیات باشد.
• خرید بونسایی آماده لذت چندانی ندارد سعی کنید خودتان بونسایی را بسازید.
• در گل فروشی گیاهان پیر و بدون مشتری زیاد هستند شما می توانید با پرداخت کمتری بهترین بونسایی ها را داشته باشید.
• گیاه تهیه شده از کاشت بذر خصوصیات مادر خود را ندارد و تنها طریقه ازدیاد صحیح برای انتقال صد در صد صفات مادری ازدیاد غیر جنسی مانند قلمه و خوابانیدن و پیوند است.
• زاویه ای که شاخه با تنه می سازد باید مانند شکل طبیعی آن باشد. شکل های ابداعی غیر طبیعی خوشایند نیستند.
• در تربیت شاخه ها و قرار دادن گلدان در معرض دید به جهت دید بیننده توجه کنید.
• شاخه های روبروی همدیگر زیبایی خاصی ندارند همیشه شاخه ها را به صورت متناوب تربیت کنید.
• درخت و گلدان باید با همدیگر همخوانی داشته باشند و رنگ و اندازه و بافت گلدان باید مکمل گیاه باشد.
• گلدانی که گیاه آن به صورت آبشار گونه روی آن ریخته می شود باید استوانه ای و درازتر باشد.
• در صورتی که مایل به داشتن تنه های گروهی هستید از درختانی مانند به ژاپنی و کاج پروی فلورا استفاده کنید.
• در سیم کشی کردن کاملاً مواظب شاخه ها باشید و با شنیدن اولین صدای شکستن خم کردن را متوقف کنید و به تدریج ظرف چند هفته انجام دهید، با مطالعه طرز ساختن جین و شاری شکل گیاه خود را طبیعی تر کنید.
• سیم پیچی یکی از مشکل ترین کار بونسایی است دقت کنید شاخه ها شکسته نشوند و دائماً آنرا بازدید کنید تا از فرو نرفتن سیم به داخل بافت گیاهی آگاه شوید.
• گیاهی که در هوای باز سازش یافته است نمی توان آنرا در محیط بسته محبوس کرد به جزء برای چند ساعت و یا یک روز در شبهای سرد و یخبندان کشنده گیاه را به داخل اتاق نبرید زیرا ممکن است از خواب زمستانی بیدار گردد. کافی است آن را برای یکی دو روز در محل امنی مانند پارکینگ نگهداری کنید.
• آن دسته از گیاهانی که در محیط بسته پرورش می یابند برای احتیاجات سرمایی خود برای چند روز احتیاج به محیط بیرون دارند. در هنگام انتقال آنها را بتدریج جابجا کنید.
• بعضی از گیاهان مانند گل کاغذی کاملاً حساس به تغییر درجه حرارت هستند به طوریکه انتقال در داخل محیط بسته نیز آنها را به گونه ای رنج می دهد که شروع به خزان نمودن برگها می کنند. در جابجایی آنها مواظب باشید به تدریج و طی چند روز انجام گیرد.
• ریشه بعضی از گیاهان نسبت به رطوبت مداوم و بارندگی های طولانی حساس هستند. آنها را در هنگام بارندگی به محل امن و پناهگاه سرد منتقل کنید.
• بونسایی خود را در محل جریان های شدید باد قرار ندهید.
• اکثر گیاهان بونسایی نور غیر مستقیم و سایه نیمسایه در محیط باز را بر نور مستقیم و شدید آفتاب ترجیح می دهند. توجه کنید سایه در محیط باز با سایه در اطاق متفاوت است.
• جریان داشتن هوا و وجود اکسیژن یکی از نیازهای مهم حیاتی گیاهان است، توجه کنید که جریان هوا با باد شدید با همدیگر تفاوت دارند.
• یکی از عوامل بسیار مهم و اساسی در خاک بونسایی خوب کارکردن زهکش ها و مناسب بودن بافت خاک است به گونه ای که کلیه آب گلدان به جز مولکولهای آب چسبیده به ذرات خاک باید پس از 5 دقیقه از گلدان خارج شده باشند.
• از سنگریزه های معدنی کارخانجات سنگ بری به هیچ عنوان در مخلوط خاک گلدان استفاده نکیند. این گونه سنگریزه ها دارای یون های خطرناک و سمی هستند و باید حدود یک سال در هوای آزاد بمانند. بهترین سنگریزه ها در رودخانه ها یافت می گردند.
• بهترین خاک خاکی است که فقط حدود 25 درصد آب را به خود جذب کند و بقیه را از سوراخ زهکش خارج نماید.
• اگر آبیاری به تأخیر افتاد و گلدان کاملاً خشک شد آنرا برای مدت 10 دقیقه درون یک تشت یا سطل پر از آب قرار دهید تا آب کلیه سطوح ذرات خاک را اشغال نماید.
• برای بیشتر شدن قدرت نگهداری آب در خاک مقداری و حدود 20-10 درصد حجم خاک مواد آلی کمپوست به خاک اضافه نمایید.
• بعضی از گیاهان نسبت به قلیایی شدن خاک حساس هستند در این گونه موارد با آب سبک چشمه و یا آب باران که فاقد املاح کلسیم هستند آبیاری و یا اینکه مواد اسیدزا به خاک اضافه کنید.
• احتیاجات آبی گیاهان بونسایی در زمستان خیلی کمتر از بهار و تابستان است و آبیاری در حد مرطوب نگهداشتن خاک کافی است.
• آب فشانی اندام هوایی محیط گیاه و برگها را شاداب و مرطوب نگه می دارد. بعضی از گیاهان هر روز و خصوصاً روزهای داغ تابستان احتیاج به آب فشانی دارند.
• ریختن آب و سنگریزه در زیر گلدانی محیط اطراف گیاه را مرطوب نگه می دارد در صورتی که مقداری خزه به سنگریزه اضافه کنید تبادل رطوبتی با محیط بیشتر می شود.
• مواد غذایی بونسایی برای تغذیه مصنوعی شامل ازت، فسفر، پتاسیم و مواد ریز مغذی است از آنجایی که گیاهان در حال خواب زمستانی احتیاج به افزودن مواد غذایی ندارند تغذیه مصنوعی در این فصل متوقف و در بعضی مواد دیر آزاد شونده اضافه می گردد.
• در صورتی که مایل به توسعه اندام هوایی هستید مواد فسفره و پتاسه و ازته در کود جستجو کنید و در صورتی که فقط به ریشه فکر می کنید ازت را از جیره غذایی مصنوعی حذف کنید.
• در ایران گلدان مخصوص بونسایی وجود ندارد در صورتی که از گلدانهای معمولی استفاده می کنید بین گلدان و زیر گلدانی با قرار دادن چند تکه سنگ یا تخته فاصله ایجاد کنید تا آب زیر گلدانی به طرف بالا کشیده نشود.
• با دیدن اولین علایم بیماری و آفات به کارشناسان حفظ نباتات مراجعه کنید تا روش مبارزه را به شما یاد دهند.
دوستان عزیزم اینم مطلبی هست که زیباکده در رابطه با بونسای گذاشته
http://www.zibakade.com/Article/-AD2069/
