بی دلیل نیست که می گویند بهشت زیر پای مادران است؛ چون از همان لحظات اول، یعنی از زمان بسته شدن نطفه کودک، دردسرهای مادر شروع می شود و دوران سخت بارداری و محدودیت ها و مشکلات آن اولین مرحله گرفتاری مادر است. اگرچه همه این گرفتاری ها در نهایت برای مادر شیرین و لذت بخش است ولی خب، از سرگذراندن شان هم کار راحتی نیست.
ویار داشتن، یکی از مشکلات شایع دوران بارداری است که بیشتر مادران تجربه اش می کنند. البته ویار انواع مختلفی دارد ولی معمولا از الگوی خاصی پیروی می کند و راه حل های مشخصی هم دارد. در گفتگو با دکتر سیدعلی کشاورز، متخصص تغذیه و رژیم درمانی، کوشیده ایم نحوه برخورد با این عارضه طبیعی دوران بارداری را جویا شویم.
منظور از ویار در این جا، دو نوع حالت مختلف در دوران بارداری است. مفهوم اولی که دکتر کشاورز، برایمان شرح می دهد، همان تمایلات مادر به خوردن مواد غذایی و غیرغذایی در دوران بارداری است که همه تا حدی با این حالت از ویار آشنا هستند: «مثلا مادر گاهی میل زیادی به خوردن ترشی، قره قوروت و لواشک دارد و گاهی تمایل به خوراکی های شیرین. البته خوردن این مواد غذایی در حدی که تعادل تغذیه ای زن باردار را به هم نزند، اشکالی ندارد. اما بعضی اوقات مادران باردار همین مواد غذایی بی ضرر را آن قدر زیاد مصرف می کنند که تعادل غذایی شان به هم می خورد و این رفتار مضری است که اصلا توصیه نمی شود.»
البته دکتر کشاورز به خانواده زنان باردار توصیه می کند که مواد غذایی طبیعی و سالم را که زن باردار هوس خوردن شان را دارد، تهیه کنند و در اختیارش قرار دهند چون: «تأمین ماده غذایی که زن باردار به آن تمایل دارد توسط خانواده، به خصوص همسر، از نظر روحی و روانی اهمیت زیادی دارد و نشانه حمایت عاطفی اطرافیان است ولی به این شرط که حتما حواس شان باشد که مادر باردار بیش از اندازه از این مواد مصرف نکند و برنامه غذایی اش مختل نشود.»
گاهی هم زنان باردار به خوردن موادی تمایل پیدا می کنند که خوراکی نیستند. دکتر کشاورز درباره این نوع ویار می گوید: «گاهی تمایل مادر به خوردن گچ، خاک، مهر و نشاسته خیاطی است که این ویارها اغلب نشانه کمبود غذایی در بدن مادر است.
کمبود موادی مثل آهن، کلسیم و روی می تواند دلیل این مشکل باشد. درنتیجه متعادل کردن رژیم غذایی با غذاهایی که منبع این مواد هستند یا تجویز مکمل های غذایی مثل مکمل آهن و کلسیم، می تواند این مشکل را کم کند. در این گونه موارد نباید اجازه داد که زن باردار به خوردن موادی از قبیل مهر و زغال اقدام کند چون نه تنها این مواد عوارض دارند بلکه باعث تشدید کمبود غذایی مادر هم می شوند.»
دل به هم خوردگی در اوایل صبح
تعریف دیگر ویار، تهوع صبحگاهی است که خیلی ها با آن آشنایی دارند و در بیشتر فیلم ها و سریال ها اولین نشانه عامیانه بارداری به حساب می آید. البته تعدادی از خانم های باردار این تهوع را تجربه نمی کنند ولی کم نیستند کسانی که چند هفته از دوران بارداری شان را با حالت تهوع می گذرانند.
دکتر کشاورز درباره این نوع ویار می گوید: «۷۰ درصد مادران باردار، به خصوص در اولین بارداری شان این تهوع را تجربه می کنند. تهوع صبحگاهی اغلب در هفته چهارم بارداری شروع می شود و در هفته چهاردهم پایان می یابد. علت این تهوع تغییرات هورمونی است که در بدن مادر ایجاد می شود و نهایتا اختلالی است که در متابولیسم چربی به وجود می آید.
لذا پزشک و متخصص تغذیه باید با ایجاد تغییراتی در برنامه غذایی این حالت را فرو نشانند.» اما دکتر کشاورز توصیه هایی برای کاهش تهوع صبحگاهی دارد، از جمله اینکه خانم های باردار، صبح به محض بیدار شدن و ترک رختخواب، کمی نان خشک یا بیسکویت بخورند. توصیه دیگر این که نیم ساعت قبل و نیم ساعت بعد از صبحانه و حتی در حین خوردن صبحانه، مایعات ننوشند چون نوشیدن مایعات تهوع را تشدید می کند.
ضمن اینکه بهتر است تعداد وعده های غذایی را زیاد و مقدار غذای مصرفی در هر وعده را کم کنند یعنی به جای ۳ وعده، ۵ تا ۶ وعده کوچک غذا بخورند تا معده شان هیچ وقت خالی نماند چون خالی ماندن معده دستگاه گوارش را تحریک می کند.
در ضمن زنان باردار باید از مصرف سیر، پیاز و کلم که ترکیبات گوگردی بودار و محرک دارند خودداری کنند. غذاهای سرخ کرده و چرب و سس دار هم به علت تشدید اسید معده، می توانند باعث تشدید حالت تهوع شوند.
دکتر کشاورز می گوید: «ما به خانم های بارداری که ویار دارند توصیه می کنیم که موقع آشپزی پنجره ها را باز کنند که بوی حاصل از طبخ غذا بیرون برود تا معده شان را تحریک نکند. ضمن اینکه از عطرهای تند و محرک استفاده نکنند.» برای بعضی از خانم های باردارخوردن شیرینی ها و مواد نشاسته ای باعث کاهش حالت تهوع می شود، دکتر کشاورز در این باره می گوید: «گرچه ما مصرف مواد نشاسته ای و شیرینی جات را برای همه گروه های سنی محدود می کنیم ولی در مورد خانم های باردار چون مصرف شان کاهنده تهوع است، مصرف این مواد را آزادتر می گذاریم.»
گوشت با چاشنی
بعضی از خانم های باردار هم در خوردن یک سری مواد غذایی مثل گوشت، شیر و مرغ مشکل دارند و با خوردن این موادغذایی دچار تهوع می شوند. دکتر کشاورز در این باره می گوید: «اگر شیر چرب باشد طبیعی است که زن باردار دچار تهوع شود پس بهتر است شیر کم چرب مصرف شود. علاوه بر آن، خوردن شیر در قالب شیر موز و شیر کاکائو می تواند بوی آن را از بین ببرد.
در مورد گوشت هایی هم که ممکن است خانم های باردار را اذیت کنند باید برای طبخ شان ترفندهایی را به کار برد که بویش گرفته شود مثل اضافه کردن چاشنی های بی ضرر از قبیل آب لیمو و آب نارنج. ضمن اینکه می شود به جای گوشت، مرغ و ماهی را جایگزین کرد ولی اگر حساسیت فرد در دوران بارداری به این خوراکی ها شدید باشد و نتواند هیچ کدام از آنها را مصرف کند به ناچار، باید از مکمل های آهن، کلسیم و روی استفاده کرد.»
