۱۵:۴۰ ۱۳۹۲/۱۲/۱۰
عفونتهای زنانه
عفونت‌هاي دستگاه تناسلي خارجي زنان عفونت‌هايي هستند که واژن و دهانه رحم را مبتلا مي‌کنند و عفونت‌هاي دستگاه تناسلي داخلي زنان عفونت‌هايي هستند که سراغ رحم، لوله‌هاي رحمي و لگن مي‌روند. در گفتگو با دکتر لادن سيفي، متخصص زنان و زايمان، به بررسي عفونت‌هاي دستگاه تناسلي خارجي زنان پرداخته‌ايم.
خانم دکتر! کي مي‌گوييم خانمي مبتلا به عفونت دستگاه تناسلي شده؟
زماني که خانمي با برخي علايم خاص به پزشک مراجعه کند. اين علايم معمولا به صورت ترشحات غيرمعمول است. در حالت عادي همه خانم‌ها داراي ترشحات واژن هستند که اين ترشحات، مشخصاتي همچون شفافيت، بي‌رنگي، بي‌بويي، رقيق بودن و مقدار متعادل حدود 3 سي‌سي دارد. چنانچه تغييري در کيفيت اين ترشحات و يا در کميت آن ايجاد شود، يعني تغيير رنگ، تغيير غلظت يا تغيير بو دهد يا حجمش زياد شود غير طبيعي تلقي مي‌شود. گاهي همراه اين علايم، علايم ديگري هم به صورت خارش، سوزش، بوي بد، درد هنگام مقاربت و درد هنگام دفع ادرار وجود دارد که سبب شکايت فرد و مراجعه وي به پزشک مي‌شود. البته منظور ما در اينجا خانم‌هايي هستند که در سن باروري قرار دارند. به‌طورکلي ما زنان را به سه دسته خانم‌هاي قبل از سن قاعدگي، خانم‌هاي در سن باروري يعني سنين 15 تا 50 سال و خانم‌هاي بعد از سن باروري يا يائسه تقسيم‌بندي مي‌کنيم.
آيا همه زناني که اين علايم را دارند، يعني به عفونت مبتلا شده‌اند؟
نه! گاهي اوقات ممکن است خانمي بعضي از اين علايم را داشته باشد بدون اينکه عفونتي در کار باشد. به عنوان مثال ممکن است خانم‌هايي که در سن قبل از قاعدگي هستند و هنوز تخمکي توليد نکرده و هورموني ترشح نکرده‌اند و در خانم‌هاي يائسه که فعاليت تخمدان از بين رفته و خانم‌هاي باردار و خانم‌هاي شيرده که عادت ماهيانه نشده و کمبود هورمون زنانه دارند هم اين علايم وجود داشته باشد. اين علايم تحت عنوان واژينيت آتروفيک يا خشکي واژن نام برده مي‌شود که علايمي شبيه عفونت دارند ولي عفونت نيستند.
پس اگر خانمي اين علايم را نداشت، يعني به عفونت مبتلا نيست؟
نه! اين‌طور هم نيست. ما افرادي را داريم که به عفونت‌هاي دستگاه تناسلي مبتلا هستند ولي علامت‌دار نيستند و از آنجا که افراد بدون علامت به پزشک مراجعه نمي‌کنند و تحت درمان قرار نمي‌گيرند، ناقلان بيماري محسوب مي‌شوند، يعني بيماري را دارند و سبب آلوده شدن شريک جنسي‌شان هم مي‌شوند. پس هر خانمي حتي اگر علامت بيماري‌اي را هم نداشت بايد سالانه به پزشک متخصص زنان مراجعه داشته باشد و مورد بررسي قرار گيرد.
آيا دختراني که هنوز عادت ماهيانه‌شان شروع نشده و خانم‌هاي يائسه هم ممکن است به اين عفونت‌ها مبتلا شوند؟
بله! يک دختر قبل از سن قاعدگي هم ممکن است به عفونت دستگاه تناسلي مبتلا شود اما اين عفونت‌ها بيشتر ناشي از جسم خارجي است. اولين کاري که ما در رابطه با اين کودکان انجام مي‌دهيم بررسي جسم خارجي در واژن آنها است. مثلا ممکن است يک کودک به هنگام بازي جسم خارجي را برحسب کنجکاوي در واژن خود فرو کند و سبب ايجاد عفونت و ترشحات ناشي از آن شود. اين عفونت را در خانم‌هاي يائسه يا خانم‌هاي سنين باروري از نظر وسايل ديگري در نظر مي‌گيريم؛ به عنوان مثال ممکن است عفونت ناشي از به جا ماندن پوشش يا کاندوم در واژن باشد.
چه عواملي در عفونت دستگاه تناسلي خانم‌ها نقش دارند؟
مهم‌ترين عفونت‌هاي شايع ناحيه تناسلي خانم‌ها ناشي از 4 عامل مهم است که عبارتند از: باکتريوواژيناليس، کانديدا، تريکومونا واژيناليس و تبخال تناسلي. يکي از عفونت‌هاي شايع دستگاه تناسلي، عفونت قارچي است. در واژن 5 تا 30 درصد خانم‌ها به صورت طبيعي قارچ وجود دارد؛ قارچي که بيماري‌زا نيست اما اگر شرايط مهيا باشد اين عوامل غيربيماري‌زا، بيماري‌زا مي‌شوند. در روده بعضي از انسان‌ها هم قارچ وجود دارد که ممکن است به هنگام اجابت مزاج، ناحيه تناسلي آلوده شده و ايجاد عفونت قارچي کند. در عفونت‌هاي قارچي دستگاه تناسلي يک‌سري فاکتورهاي مساعدکننده داريم که بايد آنها را به حداقل برسانيم تا شانس عود مجدد بيماري را از بين ببريم. اين فاکتورهاي زمينه‌ساز عفونت قارچي عبارت‌اند از: ديابت (خانم‌هاي مبتلا به ديابت بيشتر در معرض ابتلا به عفونت‌هاي قارچي هستند)، بارداري، هورمون درماني و استفاده از هورمون استروژن، مصرف قرص‌هاي ضدبارداري، مصرف مکرر آنتي‌بيوتيک، لباس‌هاي زير تنگ، چسبان و گرم مانند پوشيدن مداوم شلوار، گن، ساق شلواري يا جوراب شلواري و هر عاملي که سبب شود تهويه در محوطه واژن به خوبي انجام نشود زيرا محيط رشد قارچ، محيط گرم و مرطوب است. خيلي از خانم‌ها ممکن است تجربه کرده باشند که وقتي به مسافرت مي‌روند و نمي‌توانند لباس زير خود را به‌موقع عوض کنند، به‌خصوص زماني که به نواحي مرطوب مي‌روند، دچار عفونت قارچي مي‌شوند.
شستشو با آب آلوده، چه‌طور؟ آيا نقشي در ايجاد اين عفونت‌ها دارد؟
بله! آب آلوده نقش مهمي در عفونت دستگاه تناسلي به خصوص در مورد بيماري‌اي به نام تريکومونا واژيناليس دارد.
آيا در عفونت‌هاي ناحيه تناسلي انگل‌ها هم نقشي دارند؟
بله! انگلي داريم تحت عنوان تريکومونا که در آب استخر، وان و جاهاي خيس تا 24 ساعت زنده مي‌ماند و مي‌تواند تعداد زيادي از افراد را مبتلا کند. متاسفانه 90 درصد آقايان و 25 درصد خانم‌هاي مبتلا به اين انگل علايمي ندارند و تريکومونا جزو عفونت‌هايي است که طرفين از طريق مقاربت به يکديگر منتقل مي‌کنند و وقتي علامت‌دار نباشد کنترل آن از نظر سيستم‌هاي پزشکي کار مشکلي است. معمولا در خانم‌ها علايم عفونت تريکومونا به‌صورت ترشحات زرد مايل به سبز، خارش، بوي بد و مقاربت دردناک است. يک عفونت ديگر که خيلي دلم مي‌‌خواهد در مورد آن توضيح بدهم تبخال تناسلي يا هرپس است. اگر فردي به اين بيماري مبتلا شود چنانچه درمان هم بشود، ويروس آن تا پايان عمر در بدن‌اش باقي خواهد ماند و از بين نمي‌رود. علايم اين بيماري مانند تبخال لب و دهان به‌صورت دانه‌هاي تاولي کوچک و کنار هم در ناحيه تناسلي است. اين تاول‌ها، ضايعات دردناکي هستند که حتي نشستن فرد را دچار مشکل مي‌کنند. چنانچه فرد سالمي با اين بيماران مقاربت داشته باشد ممکن است در مدت 1 تا 45 روز بعد از تماس به بيماري مبتلا شود. بيماران معمولا طي سه هفته درمان، بهبود پيدا مي‌کنند ولي ويروس در ناحيه تناسلي باقي مانده و معمولا عود مي‌کند که عود مجدد در افراد متفاوت است. ممکن است فردي در سال تا 8 بار عود بيماري را داشته باشد ممکن هم هست که 4تا 5 سال عود نکند. توصيه‌ام به خانم‌هاي مبتلا به تبخال تناسلي اين است که هرگاه به پزشک زنان جديدي مراجعه کردند وي را از سابقه بيماري خود آگاه کنند به‌خصوص زنان باردار، زيرا خانمي که سابقه تبخال تناسلي دارد بايد به صورت سزارين زايمان کند، مگر در شرايط ويژه.
اگر کسي عفونت ناحيه تناسلي داشته باشد و وارد آب استخر شود، آيا مي‌تواند ديگران را آلوده کند؟
بله. متاسفانه بسياري از خانم‌ها عفونت خود را از آب آلوده استخر مي‌گيرند. به همين دليل ما به هر خانمي که بخواهد استخر برود توصيه مي‌کنيم که در ابتدا يک معاينه واژينال انجام دهد تا اگر عفونتي دارد ابتدا آن را درمان کند تا افراد ديگر را آلوده نکند. توصيه ديگرم به خانم‌ها اين است که بعد از بيرون آمدن از استخر صبر کنند تا ناحيه تناسلي‌شان توسط جريان هوا خشک شود و اجازه ندهند ناحيه مرطوب و گرم باقي بماند تا محيط مناسبي براي رشد ميکروب‌ها و قارچ‌ها فراهم نشود.
عفونت‌هاي ادراري چه‌قدر در ايجاد عفونت‌هاي دستگاه تناسلي تاثير دارد؟
دستگاه ادراري و دستگاه تناسلي ارتباط نزديکي با هم دارند. بسياري از خانم‌ها با علايم ادراري به پزشک مراجعه مي‌کنند ولي ممکن است عفونت دستگاه تناسلي خارجي داشته باشند.
آيا با انجام تست پاپ اسمير مي‌توان به‌وجود اين عفونت‌ها پي برد؟
تست پاپ اسمير به منظور تشخيص عفونت‌ها به کار نمي‌رود. ممکن است در پاپ اسمير آزمايشگاه برايمان وجود يک عامل بيماري‌زا را گزارش کند اما نمي‌توان به آن بسنده کرد. پاپ اسمير تست غربالگري براي تشخيص بدخيمي‌هاي دهانه رحم است.
حرف آخر؟
توصيه‌ام به همه خانم‌ها اين است که سعي کنند لباس زير نخي بپوشند، از لباس‌هاي گشاد و آزاد استفاده کنند تا تهويه در ناحيه واژن صورت بگيرد. مصرف يک سري از موادغذايي به لاکتوباسيل‌هاي واژن کمک کرده و سبب دفاع در برابر ميکروب‌ها مي‌شوند مانند استفاده از ماست و دوغ و انواع پروبيوتيک آنها که اسيدلاکتيک ايجاد مي‌کنند. از افرادي که به تبخال دهاني مبتلا مي‌شوند هم مي‌خواهم زماني که در مرحله حاد بيماري هستند به استخر نروند زيرا 10 درصد تبخال‌هاي تناسلي از نوع ويروس تبخال‌هاي دهاني است.
