هنر چرم دوزی

دوستان این تاپیک همینطور که از اسمش مشخصه محل تبادل نظر درباره این هنر بسیار زیبا و کاربردیه . دوستانی که در این زمینه فعالیت دارن نکات و آموزشها یا سوالات و ابهامات خودشونو میتونن اینجا بیان کنن . ضمنا مثل سایر تاپیکهای هنری عکس کارهاتون فراموش نشه

هنر چرم دوزی

اولین و ساده ترین درسِ چرم دوزی دوخت جا کارتی هست . جاکارتی ها مدلهای مختلفی دارن که من چندین مدل از اونها رو همراه با الگوشون براتون میذارم و دوختِ مرحله به مرحله ی اون رو با عکس براتون توضیح میدم . با دقت توضیحاتی که مینویسم رو بخونید تا بتونید به خوبی و بدون نیاز به کلاسهای آموزشی و هزینه ی اضافی این هنر زیبا رو یاد بگیرید .

اولین مرحله در دوختِ وسایل چرمی تهیه ی الگو است الگوها رو باید روی قسمتهای شطرنجیِ مقواهای پشت شطرنجی بکشید تا هم الگوهاتون به راحتی کج یا خراب نشن و هم بتونید با استفاده از شطرنج های اون گونیا کردن لبه های کار رو به راحتی انجام بدید و اندازه گیری هم براتون راحت تر بشه .

اندازه ی استاندارد کارتهای بانکی در ایران 8.5 * 5.5 سانتی متر هست که از هر طرف  7 میل برای جای دوخت به اون اضافه میکنیم و عددِ بدست آمده رو رُند میکنیم  یعنی ابعاد جا کارتیِ تک کارته برابر با یک مستطیل 10*7 است البته شما میتونید این مقدار رو بیشتر بگیرید و جاکارتیتون رو بزرگ تر درست کنید اما کوچکتر از این مقدار نگیرید .

اولین مدل جاکارتی های تک کارته هستند که داخل اونها فقط یک کارت قرار میگیره برای این مدل روی مقوای شطرنجی دو تا مستطیل 10*7 میکشیم .لبه های مستطیل رو میتونید با شابلونِ گِرد کمی هلال کنید تا هم شکل زیباتری بدست بیاره و هم دوختش راحت تر بشه.

لایه ی روییِ جاکارتی هم دقیقا همون مستطیله که بالای اون میتونه مدلهای مختلفی داشته باشه که من چند نمونه از شکلهای اون رو براتون کشیدم شما از هرمدلی که دوست داشتید میتونید استفاده کنید .

دقت کنید که برای مدل دادن و هلال کردنِ قسمت بالای جاکارتی یا به طور کلی در انواع کیفها اول یک سمت رو هلال میکنیم یا مدل میدیم و بعد مقوا رو از وسط تا میکنیم و در واقع قرینه سازی میکنیم و دو طرف رو با هم برش میزنیم مگر اینکه مدلی که میخوایم اجرا کنیم قرینه نباشه .

مرحله ی دوم کشیدن الگو روی چرم است . توجه داشته باشید که همیشه الگو را روی چرم میگذاریم نه پشتِ آن . چون امکان داره روی چرم حالتِ زدگی یا ضخم داشته باشه و اگر الگو رو در قسمت پشت چرم بکشیم متوجه این زدگی نمیشیم و قطعه ی ما خراب میشه .

الگو را روی چرم میگذاریم با انگشتهامون الگو را روی چرم محکم نگه میداریم تا ثابت بشه و بعد با خودکار نقره ای دورِ اون را روی چرم میکشیم .

توجه داشته باشید که الگو رو برای صرفه جویی در کناره های چرم قرار میدیم تا دور ریز کمتری داشته باشیم مگر در مواقعی که چرم ما طرح داره و ما میخواهیم طرح خاصی روی کیف ما بیفته .

مرحله ی بعدی برش چرم است . برشِ چرم با کاتر و قیچی انجام میشه سعی کنید تا جایی که ممکنه خطوط صاف رو با کاتر برش بدید چون برشِ کاتر خیلی راحت تر و تمیز تر از قیچیه اما برای برش قسمتهای هلال حتما از قیچی استفاده کنید .

برای برش چرم با کاتر بهتره چرم را روی شیشه قرار بدید تا هم برش به راحتی انجام بشه و هم تیغه ی کاتر کند نشه .

نکته: برای برش با کاتر از میزهای چوبی استفاده نکنید چون روی میزتون خط میفته .

خط کش فلزی را دقیقا روی خطی که با خودکار نقره ای کشیدیم بذارید و محکم روی چرم نگه دارید تا خط کش در حین برش از روی چرم لیز نخوره سپس با کاتر یک یا چندین بار ( بستگی به ضخامت چرمتون داره ) با فشار روی چرم میکشیم تا پرزهای پشت چرم هم کاملا برش بخوره .

نکته در مورد استفاده از قیچی : از لبه ی قیچی برای برش چرم استفاده نکنید . قیچی رو کاملا باز کنید چرم رو داخل اون قرار بدید و در حین برش قیچی را ثابت نگه داشته و چرم رو حرکت میدیم .

در مرحله ی بعد باید پشتِ چرم آستری چسبانده بشه .اگه چرم شما مقاومه و پرزهای پشتِ چرم تمیز و یکدسته لازم نیست پشتِ کار رو آستری بزنید اما اگه چرمتون نازکه یا پشت چرمتون کثیفه بهتره از آستری برای مقاوم سازی و تمیز کاری استفاده کنید . برای کیفهای کوچک اگه از چرم طبیعی استفاده میکنید آستری سوزنی کافیه اما اگه از چرم مصنوعی استفاده میکنید بهتره پشتِ کار رو آستری اشپالت مصنوعی بزنید تا کیفتون محکم تر بشه .

مراحل چسب کاری : در چرم دوزی از چسب آهن استفاده میکنیم این چسب برای چسباندن آستری به چرم و چسباندن قطعات مختلف کیف به هم مورد استفاده قرار میگیره .

دقت داشته باشید که چسب در چرم دوزی مثل کوک در خیاطیه و در واقع چسب قطعات مختلف کیف رو در کنار هم ثابت نگه میداره تا ما بتونیم به راحتی با دوخت قطعات رو به طور دائمی به هم وصل کنیم .

برای چسباندن آستری به چرم باید پشتِ چرم رو تماما چسب بزنیم . در کیفهای بزرگتر بهتره از یه قلموی درشت برای پخش کردن چسب روی سطح چرم استفاده کنیم چون چسب باید روی تمام سطح چرم با ضخامتِ برابر ریخته بشه .

نکته ی دیگه در رابطه با چسب آهن اینه که نباید بلافاصله بعد از چسب زدن قطعات رو به هم بچسبانیم بلگه باید بذاریم چسب به اصطلاح هوا بخوره تا خاصیت چسبندگی اون بهتر بشه . حدود 5 دقیقه برای هوا خوردن چسب کافیه که این مقدار در چسبهای مختلف متفاوته در واقع ملاک اصلی برای فهمیدن زمان دقیق چسباندن اینه که چسب باید به اندازه ای هوا بخوره که وقتی با انگشت روی چسب میزنیم چسب کِش بیاد اما به دستتون نچسبه . اون زمان بهترین وقت برای اتصال تکه ها به هم یا چسباندن آستری به چرم است .

بعد از اینکه چسب هوا خورد آستری را روی چرم میچسبانیم و با مشته روی چرم و آستری میکشیم تا بین چرم و آستری هوا قرار نگیره و صاف و یکدست به هم بچسبن.

آستری رو کمی بزرگتر از چرم برش بزنید و بعد از اینکه چرم و آستری کامل به هم چسبیدن و چسب خشک شد دورِ آستری رو با قیچی میبریم و چرم و آستری رو به یک اندازه درمیاریم فقط دقت کنید که برش باید دقیقا از لبه ی چرم انجام بشه تا چرم با آستری قیچی نشه یا آستری بزرگتر از چرم برش نشه .

مرحله ی بعد چسباندن قطعات جاکارتی به همدیگه ست برای این کار سه طرف ِ قطعه ی زیری و رویی ( چپ و راست و پایین ) را به صورت یک نوار باریک ( در طرفی که آستری چسبانده شده ) چسب میزنیم و بعد از هوا خوردن چسب دو تکه را روی هم گذاشته و با مشته روی اونها فشار ایجاد میکنیم تا کاملا به هم بچسبن .

بعد از چسبیدن دو قطعه نوبت به مرحله ی نقطه گذاری میرسه . در این مرحله باید از شابلون نقطه گذاری استفاده کنیم تا سوراخ های منظم دور تا دور کار ایجاد کنیم تا دوختهامون منظم و یکدست بشن . توجه داشته باشید که این مرحله خیلی مهمه چون اگه فاصله ی بین نقطه ها منظم نباشن یا سوراخها بالا و پایین زده بشن دوختمون تمیز درنمیاد .

برای استفاده از شابلون باید خطوط کنارِ نقطه ها دقیقا روی لبه ی چرم بیفته تا فاصله ی همه ی نقاط با لبه ی چرم یکسان باشه . خط کش های شابلونی سوراخ هایی با فاصله های متفاوت از همدیگه دارن که برای شروع کار بهتره از سومین ردیفِ اون که فاصله ی سوراخ هاش نیم سانته استفاده کنیم .

شابلون را روی لبه ی چرم قرار میدیم و با خودکار نقره ای داخل سوراخ ها رو علامت میزنیم . برای قسمتهای هلال میتونید از شابلونِ گِرد استفاده کنید .

دقت داشته باشید که خودکار نقره ای رو باید به صورت کاملا عمود تو دستتون بگیرید و علامت گذاری کنید تا علامتها منظم ایجاد بشه .

اهو جان ماشاءالله چقدر هنرمندی شما
خیاطی چرم دوزی
توی هر تایپیک هنری اهو هست به قول معروف شدی زبل خان اهو اینجا اهو اونجا اهو همه جا

خدا حفظت کنه

مرسی عزیزم . چرم دوزی هنر لذت بخشیه شما هم اگه علاقه داری میتونی شروع کنی

در مرحله ی بعدی باید روی نقاطی که با کمک شابلون و با خودکار نقره ای در لبه ی کار ایجادکرده بودیم راسمبه بزنیم . برای سمبه زدن لبه ها بهتر است از سمبه ی شماره 1 استفاده کنید . سمبه را بین شصت و انگشت سبابه نگه می داریم و سه انگشت دیگر را روی تخته میگذاریم تا دست ما در حین سمبه زدن تکیه گاه خوبی داشته باشه . دقت کنید که سمبه در حین کار حتما باید به صورت کاملا عمود روی چرم گرفته شود مخصوصا در مواقعی که میخواهیم چند لایه چرم رو با هم سمبه بزنیم . چون اگه سمبه رو کج بگیریم سوراخ های زیرین هم کج درمیاد و فاصله ی بین سوراخ ها یا خیلی کم و یا خیلی زیاد و نامنظم میشه که تمیزیِ کار شما رو از بین میبره بنابراین دستتون رو به زمین یا تخته کار تکیه بدید و سمبه رو کاملا عمود بگیرید و با مشته به انتهای سمبه ضربه وارد کنید تا چرم کاملا سوراخ بشه .

بعد از سمبه کاری لازمه که ردِ خودکار نقره ای را کاملا از روی چرم پاک کنیم . برای این کار از یک دستمال نم دار استفاده میکنیم . با دستمال نم دار به آرومی روی چرم رو میکشیم تا ردِ خودکار از بین بره و بعد با یک دستمال خشک چرم رو پاک میکنیم .

نکته : در بعضی از چرم های طرح دار ممکنه ردِ خودکار بین خطوط عمیق طرح بمونه و با دستمال پاک نشه در اینجور مواقع با یه مسواکِ نرم و مرطوب روی اون قسمتها رو به آرومی بکشید تا پاک بشه .

مرحله ی بعدی مرحله ی تمیز کاری هست . این مرحله قبل از مرحله ی آخر یعنی دوخته . در این مرحله بعد از تمیز کردن ردِ خودکار اگه چسب روی چرمتون چسبیده باید اون رو با کِرِپ پاک کنید و بعد از اون باید لبه های کار را با رنگِ مخصوصِ لبه ی چرم رنگ کنیم تا سفیدی های داخل چرم از لبه های کار مشخص نشه و کارِ ما خیلی تمیزتر دربیاد . این رنگها در تنوع بالایی تو بازار به فروش میرسن که البته لازم نیست حتما رنگ لبه با رنگ چرم یکی باشه ( مگر در مواقع خاص ) در واقع شما میتونید برای چرم های رنگ تیره از رنگ مشکی و قهوه ای و برای چرمهای رنگ روشن از رنگ کِرِم استفاده کنید .این رنگها دو نوعِ ساده و پلاستیکی دارن که نوع پلاستیکیِ اون براق تره و پوشانندگی بیشتری داره و بیشتر در مواقعی استفاده میشه که لبه های کار قرار نیست با دوخت پوشیده بشه . نوعِ معمولی این رنگها زمانی استفاده میشه که لبه های کار قراره با انواع دوختهای مورب زیگزاگی یا دندان موشی و ... پوشیده بشه .

با یک قلموی باریک رنگ را به لبه های کار میزنیم و اجازه میدیم رنگ خشک بشه .

نکته : اگر رنگ شما بجز لبه ها روی چرم هم زده شد میتونید قبل از خشک شدنِ رنگ اضافه ی اون رو با دستمال نم دار از روی چرمتون پاک کنید .

آخرین مرحله مرحله ی دوخت است .برای دوخت میتونید از دو نوع نخِ ابریشمی یا نخِ موم زده استفاده کنید . نخِ ابریشمی ضخامت کمتری داره و به کارتون ظرافت میده . نخ موم زده ضخامتش بیشتره و به نظرِ من زیبایی کارتون رو چندین برابر میکنه . استفاده از نخ ابریشم یا موم زده کاملا سلیقه ایه ولی اگر می خواید از نخ ابریشمی استفاده کنید حتما باید به نختون موم بزنید ( موم یه ماده ای تقریبا شکل صابونه که در هنگام دوخت روی نخ کشیده میشه ) موم باعث میشه استقامت نخ بیشتر بشه و در حین دوخت نخ مدام گره نخوره .

نکته ی مهم در دوخت اینه که شما باید طولِ نختون رو جوری تنظیم کنید که وسطِ کار نخ کم نیارید و تمام دوخت دور تا دورِ کار را با یک نخ انجام بدید .

نکته ی مهم دیگه در دوخت اینه که نقطه ی شروع و پایان نخ نباید مشخص باشه یعنی کسی که به کیف شما نگاه میکنه نباید بفهمه که شما نختون رو از کجا شروع کردید و کجا خاتمه ش دادید . برای این کار ما باید نخمون رو برای شروع از لابه لای دو تا چرمی که به هم چسبیدن وارد کرده و بیرون بکشیم . انتهای کار رو میتونید گره بزنید اما چون نخ موم زده ضخیمه و گره ی اون ممکنه برجستگی روی کارمون ایجاد کنه بهتره نخ رو بسوزنید . برای این کار بعد از اینکه نخ رو از لا به لای چرمتون عبور دادید انتهای نخ رو با فندک بسوزونید و بلافاصله بعد از سوزاندن با پشتِ فندک نخِ ذوب شده را به گوشه ی پشت چرمتون بچسبانید . دقت کنید که نخ باید به گوشه ی کار چسبانده بشه تا قابل دیدن نباشه . بعد از اینکه انتهای نختون ثابت شد دوخت را شروع میکنیم

من در این مرحله از دوختِ ضربدری استفاده کردم . دوخت ضربدری دو مرحله داره اول دوخت مورب یا کج باید انجام بشه . برای دوخت مورب ابتدا باید نخ را از روی لبه رد کرده و از سوراخ بعدی دربیاریم . توجه کنید که نخ باید محکم کشیده بشه تا دوختِ شما هم محکم بشه و در عین حال نباید نخو انقدر بکشید که چرمِ شما چین بخوره . به همین ترتیب نخ از روی لبه رد میشه و از پشتِ کار وارد سوراخ بعدی میشه . به این دوخت دوختِ مورب یا کج میگن . اگه از همین مدل دوخت خوشتون بیاد میتونید در انتهای دوخت نخو بِبُرید و بسوزونید

برای دوخت زیگزاگی یا ضربدری از انتهای کار همین دوخت را در جهتِ مخالف برمیگردیم تا زمانی که نخ به نقطه ی شروعِ خودش برسه

وقتی نخ به نقطه ی شروعِ خودش رسید در اون زمان برای پایان دادن به نخ , سوزن را از آخرین دوخت واردِ لابه لای دو تکه چرممون میکنیم و در نهایت اون رو قیچی کرده فندک میزنیم و نخ ذوب شده را با استفاده از حرارتِ نخ بین دو لایه چرم میچسبانیم و روش کمی رنگ میزنیم تا نخ کاملا پنهان بشه .