سوال و جواب های متداول روانشناسی کودکان

نقش تربيتي پدر در خصيصه‌هاي شخصيتي كودكان

تقريباً در ذهن تمامي ما اين‌گونه جا افتاده كه مهم‌ترين نقش تربيتي از آن مادران است البته نمي‌توان منكر اهميت نقش مادران در تربيت كودك شد، ولي نبايد به‌دليل اهميت بيش از حد نقش مادران از نقش پدران غافل شد. تحقيقات جديد نشان مي‌دهند كه تا دو سال و نيمگي مهم‌ترين نقش را مادر دارد و بعد از اين سن اهميت نقش پدر بسيار بيشتر از مادر است. پدران در شكل‌گيري خصيصه‌هاي شخصيتي زيادي در كودكان نقش دارند كه از بين آن‌ها به چند مورد اشاره مي‌كنيم:
● نقش پدر در اضطراب كودك:
هر كدام از ما براي مفاهيم مختلف تصاويري آرماني در ذهنمان داريم، مثلاً با شنيدن نام مادر ياد مهرباني مي‌افتيم و تصوير ذهنيمان از مادر تصوير يك انسان مهربان است . در مورد پدر هم اين تصوير ذهني وجود دارد. هرقدر تصوير پدر واقعي كودك به تصوير ذهني او نزديك‌تر باشد، اضطراب كودك كمتر است.
● نقش پدر در احساس امنيت كودك:
پدر نقش حامي و پشتبان را در زندگي كودك ايفا مي‌كند. هر قدر كودك پدرش را قدرتمندتر درك كند، بيشتر احساس امنيت مي‌كند. منظور از قدرت، قدرت بدني نيست بلكه مقصود اقتدار و قدرت حل مسائل و مشكلات به بهترين و منطقي‌ترين نحو مي‌باشد. شايد جالب باشد بدانيد كه معمولاً پدران ديكتاتور جايگاه قدرتمندي در ذهن فرزندانشان ندارند. بيشتر ترس است كه اين كودكان را به پدرانشان متصل مي‌كند و نه احترام و احساس دلگرمي. كودكان به پدراني نياز دارند كه در موقع سختي بتوانند به آن‌ها رجوع كنند و از آن‌ها درخواست كمك نمايند. پدراني كه بدون سر و صداي زياد و همراه با رازداري مشكلات كودكانشان را حل نمايند.



● نقش پدر در عزت‌نفس كودك:
اين حالت را اغلب ما تجربه كرديم كه تعريف پدرانمان از ما و مورد تأييد آن‌ها بودن برايمان خوشايندتر بوده تا مادرانمان، چون احساس مي‌كنيم تعريف پدر صرفاً براساس دوست داشتن ما نيست بلكه مبتني بر واقعيت است و لذا، با شنيدن تعاريف آن‌ها بيشتر به توانائي‌هايمان ايمان مي‌آوريم. دقت كنيد كه اين اتفاق زماني مي‌افتد كه ما پدرانمان را به‌عنوان يك انسان قوي قبول كرده باشيم.
● نقش پدر در يادگيري رفتار:
والدين مهم‌ترين الگوهاي زندگي كودكان هستند. همانطور كه ويژگي‌هائي مثل گذشت و ايثار بيشتر از مادر ياد گرفته مي‌شود. حمايت و قوي بودن در برابر مشكلات هم بيشتر از پدر آموخته مي‌شود و هر چه پدر مقتدرتر باشد، بيشر حس حمايت را به كودك انتقال داده باشد و جايگاه بهتري در ذهن او داشته باشد، كودك بيشتر از او ياد مي‌گيرد.
ذكر اين نكته در اينجا خالي از لطف نيست كه كودكان با آن چيزي كه پدر و مادر هستند همانندسازي مي‌كنند و نه با آن چيزي كه به آن‌ها مي‌گويند. پس، بهترين راه آموزش يك رفتار به كودك اين است كه خودمان آن را انجام دهيم.
● نقش پدر به‌عنوان شكل‌دهنده مفهوم مرد:
اين مفهوم در مورد دختران و پسران متفاوت عمل مي‌كند، ولي آنچه در هر دو مهم است اين نكته مي‌باشد كه معمولاً اولين مرد زندگي كودك، پدر است. بنابراين تصور كودك از مرد همان تصويري است كه سواي وظايف پدري، پدر به او ارائه مي‌دهد. البته بخشي از اين تصاوير، تصويريست كه مادر از پدر به كودك انتقال مي‌دهد يعني نظر مادر در مورد همسرش نقش تعيين‌كننده‌اي دارد. اين تصوير در زندگي پسر تعيين‌كننده نقشي است كه پسر در آينده به‌عهده مي‌گيرد و در مورد دختر تعيين‌كنننده تصميم و انتخاب او در مورد همسر آينده‌اش مي‌باشد. با ديد كمي تخصصي‌تر مي‌توان به اين نكته هم اشاره كرد كه حتي اين تصوير مي‌تواند تعيين‌كننده گرايشات جنسي كودك در بزرگسالي هم باشد.
● نقش پدر در سلامت رواني كودك در بزرگسالي:
تحقيقات نشان مي‌دهد كه مشاركت پدر در كارهاي كودك باعث افزايش سطح سلامت رواني كودك در بزرگسالي مي‌شود. كودكاني كه با پدران خود تعامل داشته‌اند، در دوره نوجواني استرس كمتري را تجربه مي‌كنند و در دوره بزرگسالي بهتر مي‌توانند مشكلات خود را حل كنند. همين‌طور، از سازگاري بهتري نيز برخوردار خواهند بود.
شايد در روزگار گذشته نقش پدر صرفاً به‌عنوان نان‌آور تعريف مي‌شد، ولي با تغيير ساختار جوامع نياز به تعريف دوباره نقش‌ها هم احساس مي‌شود و همان‌طور كه ديديم ديگر صرف نان‌آوري و تأمين نيازهاي مادي كودكان كافي نيست چه بسا ارضاء نيازهاي رواني مهم‌تر باشد