اصطلاح «شهر هوشمند» اندکی مبهم به‌نظر می‌رسد. برخی افراد از آن به عنوان شهری یاد می‌کنند که از ارتباطات و فناوری اطلاعات بهره می‌برد تا خدمات عمومی را در اختیار شهروندان بگذارد و بعضی افراد دیگر بر این باورند که شهرهای هوشمند فناوری اطلاعات و هرآنچه مربوط به آن می‌شود را مورد استفاده قرار می‌دهند تا هوشمندترین و کارآمدترین منابع را مورد استفاده قرار دهند و در نتیجه بتوانند هزینه استفاده از انرژی را به حداقل برسانند، نحوه ارائه خدمات را بهبود بخشند، کیفیت زندگی را ارتقا دهند و میزان آسیب‌رسانی به محیط زیست را به میزان قابل ملاحظه پایین بیاورند و البته تمام این اتفاقات را در سایه استفاده از نوآوری‌ها و به‌حداقل رساندن مصرف سوخت‌های کربنی محقق سازند.

به گزارش ایران، فارغ از اینکه شهر هوشمند چه تعریفی دارد و کدام یک از تعاریف یاد شده بیشتر به‌کار می‌روند، مرکز تحقیقاتی Forbes در آخرین بررسی خود فهرست هوشمندترین شهرهای جهان را به ترتیب زیر منتشر کرده است.





1-‌ شهر هوشمند وین



انتخاب وین به عنوان هوشمندترین شهر جهان اندکی غیرقابل ‌باور به نظر می‌رسد، زیرا نام این شهر معمولاً در فهرست هوشمندترین شهرها به چشم نمی‌خورد. با وجود این وین تنها شهر جهان محسوب می‌شود که در تمام معیارهای در نظر گرفته شده امتیاز کامل را کسب کرده است: شهر نوآورانه، بهره‌مندی کامل از فناوری‌های سبز، بالا بودن کیفیت زندگی و ارائه خدمات دولت الکترونیک. وین در فهرست شهرهای هوشمند جهان بسیار متمایز خودنمایی می‌کند و فرمانداری آن طرح‌هایی در دست دارد که پیش‌بینی شده است با اجرای آنها موقعیت وین به عنوان هوشمندترین شهر جهان تا سال 2050 میلادی حفظ شود. از جمله این طرح‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: Smart Energy Vision 2050، Roadmap 2020 و Action Plan 2012-2015 . مدیران و برنامه‌ریزان شهر هوشمند وین مذاکرات گسترده‌ای را با سهامداران و صاحبان صنایع بزرگ آغاز کرده‌اند تا از این طریق بتوانند نسل جدید ساختمان‌های هوشمند با درصد آلایندگی صفر را بسازند، سیستم حمل‌ونقل عمومی را هوشمند کنند و آخرین فناوری‌های اروپا برای شهرهای هوشمند را به کار گیرند.





2- شهر هوشمند تورنتو



تورنتو بالاترین امتیاز شهرهای هوشمند در امریکای شمالی را از آن خود کرده است. همچنین در فهرست بهترین شهرهای جهان بالاترین امتیازها را کسب کرده است و به‌واسطه سرعت توسعه در زمینه‌های مختلف فناوری شهرت جهانی دارد. شرکت IBM به تازگی مرکزی در این شهر تأسیس کرده است که با نامBusiness Analytics Solutions شناخته می‌شود و در آن مهم‌ترین راهکارها برای توسعه شهر مجازی و رفع موانع مورد بررسی قرار ‌می‌گیرد. نام تورنتو همچنین در فهرست کلانشهرهای Clinton 40 نیز دیده می‌شود و به عبارت دیگر می‌توان گفت وابستگی اقتصاد آن به کربن و سوخت‌های فسیلی بسیار اندک است. بخش خصوصی نیز در ساخت تورنتوی مجازی بسیار فعالیت کرده است و به کمک آن مرکز راهبردی Smart Commute Toronto راه‌اندازی شده است تا امکان دسترسی ساکنان شهرها و روستاها به خدمات عمومی به یک اندازه فراهم شود. شهر هوشمند تورنتو به گونه‌ای راه‌اندازی شده است که دولت 100 درصد خدمات خود را مبتنی بر آن ارائه می‌دهد.





3-‌ شهر هوشمند پاریس



از لحاظ معماری پایدار برای شهرهای هوشمند، پاریس بالاترین امتیاز را در اروپا دارد. پاریس در زمینه‌های مختلف امتیاز بالایی کسب کرده است که از جمله می‌توان به سومین شهر جهان در زمینه به‌کارگیری نوآوری‌های فناورانه، نخستین شهر سبز اروپا و یازدهمین شهر جهان در زمینه ارائه خدمات دولت الکترونیک اشاره کرد.  پاریس این روزها به‌واسطه ارائه خدمات گسترده ورزش مبتنی بر شهر اجتماعی شهرت جهانی پیدا کرده است و البته ماه گذشته شهردار پاریس طرحی با نام Autolib ارائه کرد که به موجب آن ساکنان شهر مجازی می‌توانند از خدمات ورزشی در دنیای واقعی بهره‌مند شوند. در این طرح 250 ایستگاه اجاره انواع تجهیزات ورزشی از جمله دوچرخه راه‌اندازی شده است که شهروندان به‌واسطه هویت مجازی خود در شهر هوشمند از خدمات آن بهره‌مند می‌شوند.





4- نیویورک



نیویورک توانسته است امتیاز بیشتری نسبت به دیگر شهرهای هوشمند کسب کند و البته در فهرست بالاترین کیفیت زندگی در بین شهرهای جهان رتبه 47 را در اختیار دارد. فرمانداری نیویورک در سال 2009 میلادی فعالیت مشترکی را با شرکت IBM آغاز کرد و به موجب آن مرکز راهکارهای Business AnalyticsSolution برای ارائه خدمات جامع شهر هوشمند را در اختیار گرفت. این مرکز به منظور پاسخگویی به نیازهای پیچیده و روزافزون شهروندان مبتنی بر محیط مجازی راه‌اندازی شد و فرمانداری نیویورک به‌واسطه آن توانست تمام خدمات دولتی و عمومی خود را بر پایه آن در اختیار شهروندان بگذارد.



بجز شهروندان، تمام مراکز دولتی و خصوصی در نیویورک مجازی می‌توانند فعالیت‌های تجاری و بازرگانی خود را انجام دهند و البته عموم مردم می‌توانند خدمات آن را در همین محیط در اختیار بگیرند. این اتفاق باعث شده است میزان بازدهی مالیات به سیستم دولتی افزایش قابل ملاحظه یابد و فرمانداری نیویورک پیش‌بینی کرده است طی 5 سال آینده از این طریق 100 میلیون دلار بر درآمدهای خود بیفزاید.





5- لندن



پایتخت انگلیس در زمینه‌های مختلف برای ارائه خدمات گسترده مجازی بسیار امتیاز مناسبی دارد. شهر لندن به واسطه طراحی سیستم‌های پایدار در جهت بهره‌مندی از نوآوری‌های فناورانه شهرتی فراوان کسب کرده است و البته ساماندهی سیستم حمل‌ونقل عمومی به‌واسطه خدمات شهر مجازی نیز توانسته است بر اعتبار آن بیفزاید.



قرار است بزودی در کالج سلطنتی لندن مرکز شهرهای هوشمند اروپا تأسیس شود و این مرکز بتواند خدمت‌رسانی در حوزه دولت، حمل‌ونقل، بازرگانی، دانشگاهی و داده‌های شهروندی را گسترده‌تر کند و البته این اتفاقات با امید به بهره‌مندی هرچه بیشتر از نوآوری‌ها و کارایی هرچه بیشتر بخش‌های مختلف جامعه صورت می‌گیرد. شهرداری لندن همچنین به تازگی اعلام کرد همکاری‌های گسترده‌ای را با شرکت O2 آغاز کرده است تا به موجب آن بزرگترین شبکه خدمات اینترنت رایگان Wi-Fi در اروپا را راه‌اندازی کند.





6- توکیو



 توکیو در فهرست شهرهای هوشمند بزرگ جهان نخستین شهر آسیایی محسوب می‌شود و در فهرست نوآورانه‌ترین شهرهای جهان رتبه 22 و دیجیتالی‌ترین شهرهای جهان رتبه 15 را از آن خود کرده است. شهرداری توکیو سال گذشته از طرح جدیدی پرده برداشت که به موجب آن یک شهر هوشمند برای مناطق حومه و دورافتاده راه‌اندازی شد. شهرداری این مرکز مجازی را با همکاری‌ پاناسونیک، Tokyo Gas و دیگر شرکت‌های بزرگ راه‌اندازی کرد تا مردم دورافتاده‌ترین مناطق هم به واسطه آن بتوانند از خدمات دولتی با کیفیتی که شهرنشینان در اختیار می‌گیرند، بهره‌مند شوند.  شهر هوشمند توکیو در کنار شهر هوشمند ویژه مخصوص مناطق دورافتاده علاوه بر ارائه خدمات الکترونیک و مجازی طرح‌های دیگری را در دست دارد که از جمله آن می‌توان به نصب پنل‌های خورشیدی در خانه‌ها، بهره‌مندی از باتری‌های هوشمند برای تأمین انرژی منازل، ابزارهای کاهش مصرف انرژی در خانه‌ها و استفاده عمومی از لوازم خانگی هوشمند و شبکه‌ای اشاره کرد. توکیو همچنین تمرکز فراوان بر راهکارهای تلفن همراه هوشمند دارد و سرمایه‌گذاری‌های فراوانی در این زمینه انجام داده است.





7- برلین



برلین نیز در این زمینه بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد و کارشناسان آن را چهاردهمین شهر نوآورانه جهان، هشتمین شهر سبز اروپا و هفدهمین شهر در زمینه بالا بودن کیفیت زندگی می‌دانند. برلین با همکاری شرکت‌های Vattenfall، BMW و غیره طرح گسترش استفاده از خودروهای هوشمند با درصد آلایندگی صفر را مورد بررسی قرار می‌دهد و البته توانسته است در شهر هوشمند خود همه ساکنان برلین واقعی را عضو کند. این شهر همچنین منبع مجازی تأمین انرژی برای تردد خودروهای برقی نیز راه‌اندازی کرده است و می‌کوشد تا سال 2020 همه خدمات خود را به صورت کاملاً الکترونیک به مردم ارائه دهد.





8- کپنهاگ



این شهر در منطقه اسکاندیناوی بالاترین کیفیت زندگی را در اختیار دارد و عنوان سبزترین شهر در اروپا را نیز به خود اختصاص داده است. شرکت زیمنس متولی راه‌اندازی شهر هوشمند کپنهاگ محسوب می‌شود و با همکاری‌های این شرکت شهرداری کپنهاگ سال گذشته موفق شد عنوان انعطاف‌پذیرترین شرایط زندگی برای شهروندان را در جهان به‌دست آورد.



دلیل کسب این عنوان بسیار ساده است. زیرا کپنهاگ ساختار پایدار برای بهره‌مندی دائمی از نوآوری‌های فناورانه را در اختیار گرفته است و بر مبنای ارائه خدمات خود مبتنی بر شهر هوشمند، پیش‌بینی کرده است تا سال 2025 میلادی 40 درصد مردم با استفاده از دوچرخه رفت‌وآمدهای روزانه خود را انجام دهند و به عبارت دیگر میزان تولید دی‌اکسیدکربن توسط آنها صفر شود. «فرانک جِنسِن» شهردار کپنهاگ در آخرین سخنرانی خود اعلام کرد که راز موفقیت آنها در توسعه شهر هوشمند است.





9- هنگ‌کنگ



این منطقه نیز در زمینه‌های مختلف موفقیت‌های فراوانی را رقم زده است که از جمله آنها می‌توان به سومین شهر جهان برای ارائه خدمات گسترده دولت الکترونیک اشاره کرد. در زمینه کیفیت زندگی هنگ‌کنگ رتبه 70 جهانی را دارا است و با وجود این راه‌اندازی مدل هوشمند شهر مبتنی بر فضای مجازی توانسته است میزان رضایت مردم را تا اندازه زیادی افزایش دهد. هم‌اکنون تمام فرودگاه‌های هنگ‌کنگ به سیستم RFID مجهز شده‌اند، چرخه کشاورزی در آن به صورت کاملاً هوشمند انجام می‌شود، تمامی شهروندان یک کارت شناسایی هوشمند دارند، برای همه هنگ‌کنگی‌ها هویت مجازی تعریف شده است و همه خدمات عمومی از جمله حمل‌ونقل، کتابخانه‌ها، سرویس‌های دولتی، خریدهای روزانه و حتی مکان‌های پارک خودرو مبتنی بر شهر مجازی ارائه می‌شود.





10- بارسلونا