از جراحی‌های چاقی که در حال حاضر به صورت روتین در دنیا انجام می‌شوند می‌توان به گاستریک بای‌پس، اسلیو گاسترکتومی و باندینگ یا حلقه معده اشاره کرد. روش پلیکیشن هم توسط یکی از جراحان در ایران ابداع شده و هنوز در مراحل تحقیقاتی است.
با بالا رفتن آمار چاقی‌های مفرط روز به روز به طرفداران جراحی‌های چاقی افزوده می‌شود. اگر نگاهی به آگهی‌های این جراحی‌ها انداخته باشید حتما می‌دانید روش‌های مختلفی از جمله اسلیو، بای‌پس، باندینگ، بالون، پلیکیشن و ... برای این منظور وجود دارد. در واقع هر یک از این روش‌ها مزایا و معایب خود را دارند و برای گروه خاصی از افراد توصیه می‌شوند. اگر شما هم از رژیم و ورزش جوابی نگرفته‌اید و به فکر جراحی‌های لاغری هستید حتما قبل از تصمیم‌گیری به جراحی صحبت‌های دکتر محمدرضا ابراهیمی، متخصص جراحی عمومی و فلوشیپ جراحی لاپاراسکوپی پیشرفته و چاقی را در این مورد بخوانید.
جراحی با قصابی فرق دارد!
باید بدانید که جراحی با قصابی فرق دارد! مردم نباید گول تبلیغات را بخورند. بیماری که برای جراحی چاقی به پزشک مراجعه می‌کند باید قبل از عمل از همه لحاظ بررسی شود. لازم به ذکر است بیمارانی جراحی می‌شوند که از شرایط قلبی و ریوی مناسبی برخوردار بوده و اعتیاد به مواد مخدر و الکل نداشته باشند. همچنین بیماران مبتلا به افسردگی شدید و غیر قابل کنترل یا افراد مبتلا به روان‌پریشی یا سایکوز موارد مناسبی برای عمل جراحی چاقی نیستند.
بنابراین قبل عمل باید همه چیز بررسی و مشکلات اولیه رفع شود. شاید این مشاوره‌ها حتی تا یک ماه هم طول بکشد و بعد بیمار عمل شود. پس اگر به جراح مراجعه کردید و او تصمیم گرفت همین فردا شما را عمل کند مطمئن باشید یک جای کار ایراد دارد. در ضمن باید بدانید که در جراحی چاقی مانند تمام جراحی‌های دیگر احتمال عوارض وجود دارد منتها باید درنظر داشته باشید که عوارض خود چاقی هم آنقدر کم نیست.
کدام عمل برای شما مناسب‌تر است؟
نوع عمل جراحی چاقی را نمی‌توان براساس BMI انتخاب کرد. در واقع این موضوع به فاکتورهای متعددی از جمله نوع تغذیه و بیماری‌های همراه بستگی دارد. برای مثال کسانی که ریفلاکس معده دارند توصیه به جراحی اسلیو نمی‌شوند یا کسانی که سابقه سرطان فامیلیال معده دارند نباید جراحی بای‌پس انجام دهند زیرا در این عمل دو قسمت معده از هم جدا می‌شود و دیگر با آندوسکوپ به آن دسترسی نخواهیم داشت تا معده را بررسی کنیم. عمل اسلیو برای این افراد مناسب‌تر است زیرا در این عمل 75 تا 80 درصد معده برداشته می‌شود و احتمال سرطان معده نیز 75 تا 80 درصد کم می‌شود. در عین حال بخش باقی‌مانده معده نیز با آندوسکوپ قابل بررسی است. علاوه بر این جراحی اسلیو برای کسانی که عادت به ریزه‌خواری دارند، غذا زیاد می‌خورند و نمی‌توانند خودشان را کنترل کنند، مناسب نیست زیرا بعد از عمل با این حجم غذا خوردن دوباره معده می‌شود و فرد اضافه وزن پیدا می‌کند. البته انتخاب خود بیمار هم در این رابطه اهمیت دارد.
50 کیلو در سال لاغر می‌شوید!
در تمام عمل‌های چاقی ممکن است دوباره اضافه وزن اتفاق بیفتد که آن هم دلایل خاص خودش را دارد. به عبارتی با جراحی نمی‌توان معجزه کرد و فرد باید خودش همکاری داشته باشد. جراحی چاقی حکایت این شعر است: «دستم بگرفت و پا به پا برد» یعنی جراح دست به دست بیمار می‌دهد و راه رفتن را به او یاد می‌دهد. اما اگر بیمار بگوید جراحی کردم و حالا می‌توانم هرچه می‌خواهم بخورم، غلط است! فرد باید بعد از جراحی ورزش منظم و برنامه غذایی مناسب داشته باشد. اگر این دو مورد را رعایت کند می‌تواند 75 تا 80 درصد کاهش وزن داشته باشد. ما حتی بیمارانی داشته‌ایم که تا صددرصد هم وزن اضافه‌شان را از دست داده‌اند. مطالعات نشان داده است روش‌های بای‌پس و اسلیو در درازمدت نتایج تقریبا یکسانی دارند البته بای‌پس عمل پیچیده‌تری است.
در حال حاضر اسلیو و بای‌پس معده بیشتر از روش‌های دیگر رواج دارند. طبق مطالعات، میزان کاهش وزن با این جراحی‌ها در افراد مختلف طی یک هفته به طور میانگین 700تا 1000 گرم ذکر شده است. به عبارتی در طول ماه حدود 2.8 تا 4 کیلوگرم و در طول یک سال تا حدود 50 کیلوگرم از وزن کم می‌شود. منتها باید در نظر داشته باشید در ماه‌های اول کاهش وزن یک مقدار سریع‌تر است. همچنین کاهش وزن در افراد مختلف، متغیر است؛ این‌طور نیست که همه بعد از عمل در ماه اول برای مثال 20 کیلو کم کنند اما در درازمدت و طی دو سال اگر افراد نکات تغذیه‌ای و ورزش را رعایت کنند همگی تقریبا به یک اندازه کاهش وزن خواهند داشت. همچنین اضافه وزن در این افراد بعد از جراحی دیگر مثل قبل زیاد نخواهد بود و به وزن اولیه‌شان باز نمی‌گردند.
کدام یک برای‌تان مناسب است؟
از جراحی‌های چاقی که در حال حاضر به صورت روتین در دنیا انجام می‌شوند می‌توان به گاستریک بای‌پس، اسلیو گاسترکتومی و باندینگ یا حلقه معده اشاره کرد. روش پلیکیشن هم توسط یکی از جراحان در ایران ابداع شده و هنوز در مراحل تحقیقاتی است. بعضی جراحی‌ها هم به دلیل عوارض زیادشان امروزه منسوخ شده‌اند، از جمله گاستریک بای‌پس روده.
اسلیو گاسترکتومی،80 درصد از معده حذف می‌شود
در روش اسلیو گاسترکتومی حدود 75 تا 80 درصد معده از شکم خارج می‌شود. این عمل کاملا فیزیولوژیک است؛ یعنی غذا از دهن می‌آید و به مری وارد می‌شود و بعد به معده و اثنی‌عشر می‌رود بنابراین این مسیر دست نمی‌خورد و فقط باریک می‌شود. ضمن اینکه هورمون گرلین یا همان هورمون اشتها در این عمل حذف می‌شود و اشتهای فرد کاهش پیدا می‌کند. جراحی اسلیو امتحان خود را پس داده و تعداد بسیاری از افراد با این روش جراحی شده‌اند.
پلیسه زدن معده، ارزان‌ترین روش جراحی است
روش پلیکیشن در ایران ابداع شده است. این روش تقریبا مثل اسلیو است اما ارزان‌ترین روش جراحی به حساب می‌آید زیرا در آن از وسایل خاصی استفاده نمی‌شود. در واقع طی آن معده روی هم بخیه می‌خورد و پلیسه می‌شود، به این ترتیب فضای آن کم می‌شود.
حلقه دور معده، نمی‌توانند نوشابه بخورند
در عمل باندینگ، دور معده یک بند قرار داده می‌شود. اندازه این بند قابل تغییر است و برحسب نیاز با تزریق مایع به درون آن تنگ شده و حجم معده کوچک می‌شود. به این ترتیب بیمار به تدریج وزن از دست می‌دهد. البته با خارج کردن بند از دور معده باز هم احتمال برگشت وزن وجود دارد. بیمارانی که حلقه معده می‌گذارند، باید از خوردن مایعات پر کالری پرهیز کنند که باعث کاهش موفقیت عمل می‌شود.
گاستریک بای‌پس، تا 85 درصد دیابت درمان می‌شود
در این روش، حدود 30 تا 50 سی‌سی از بالای معده جدا می‌شود و باقی‌مانده معده کاملا بخیه می‌خورد. سپس بخشی از روده به آنجا پیوند زده می‌شود. به عبارتی بین راه غذا و صفرا حدود 170 تا 200 سانتی‌متر فاصله می‌گذاریم. این روش یک مقدار هم روی جذب تاثیر می‌گذارد. همچنین بر دیابت تاثیرگذار است .
بالون معده، دیگر طرفدار ندارد
روش بالون در حال حاضر در دنیا خیلی طرفدار ندارد اما ایران بیشترین میزان بالون‌گذاری را داشته است! این روش عموما توسط متخصصان گوارش انجام می‌شود به این ترتیب که با استفاده از آندوسکوپ، بالون به داخل معده برده می‌شود و بعد در آنجا باد می‌شود تا فضای معده را کاهش دهد. البته بالون هم باید بعد از مدتی از معده خارج شود و مثل روش باندینگ بعد از خارج کردن آن احتمال برگشت وزن وجود دارد.
جراحی متابولیک، تبلیغات ماهواره‌ای سراغش رفته‌ا‌ند
جراحی‌های چاقی و متابولیک روی متابولیسم بدن و اختلالات مربوط به آن از جمله فشار خون بالا، چربی خون بالا، دیابت، اختلالات تنفسی و ... تاثیرگذارند. جالب است بدانید جراحی متابولیکی که اخیرا در ماهواره تبلیغ می‌شود اینکه بگویند این روش‌ها صد درصد دیابت را درمان می‌کنند، صحیح نیست و تا به حال ثابت نشده است. اما بای‌پس معده تا 85درصد و اسلیو هم تقریبا تا 75 درصد روی دیابت تاثیر می‌گذارند و تایید شده هستند.
بعد از عمل هم باید ورزش کنید
مبتلایان به چاقی مفرط از عوارض و بیماری‌های مختلفی رنج می‌برند و ریسک بسیار بالاتری برای ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت، چربی خون بالا، فشار خون بالا، سکته مغزی، سکته قلبی و ... دارند. درمان این بیماران به سختی از طریق رژیم غذایی و ورزش با یا بدون درمان دارویی میسر می‌شود و مسلما نتایج درمان در طولانی‌مدت مایوس‌کننده‌تر است طوری که میزان عود برای درمانهای غیر جراحی چاقی تا 90درصد گزارش شده است.
بنابراین اگر فرد مبتلا به چاقی مفرط باشد، از آنجایی که ممکن است به هر یک از بیماری‌هایی که در بالا ذکر شد مبتلا شده باشد یا در آینده نزدیک مبتلا شود، نیاز است تا با درمان جراحی به وزن مطلوب برسد اما باید متذکر شد که درمان جراحی تنها یک روش کمکی برای کاهش وزن است و بیمار متعهد است تا آخر عمر از رژیم غذایی مناسب و افزایش فعالیت بدنی (پیاده‌روی روزانه یک ساعت) پیروی کند تا به وزن قبل از جراحی بازنگردد.
4 نکته که قبل از رفتن زیر تیغ باید بدانید
1. فرد بعد از هر کاهش وزن سریع ممکن است پوست افتادگی پیدا کند. افراد جوان‌تر و کسانی که ورزش می‌کنند کمتر دچار این حالت می‌شوند.
2. نتایج روش‌های باندینگ و بالن، موقتی است و برای گرفتن نتایج طولانی‌مدت باید از روش‌هایی مثل بای‌پس معده و اسلیو استفاده کنید.
3. روش باندینگ و بالون بیشتر برای کسانی کاربرد دارد که بنا به دلایلی می‌خواهند سریع 15 تا 30 کیلو وزن کم کنند.
4. ورزش بعد از عمل جراحی باید به صورت منظم انجام شود و مکمل‌های ویتامینی تحت نظر پزشک مصرف شود. در مواردی هم ممکن است نیاز به جراح پلاستیک باشد.
کدام BMI باید جراحی کند؟
شاخص توده بدنی برای افراد بالغ اگر بین 18.5 تا 25 باشد، نرمال است. بین 25 تا 30 اضافه وزن است، بین 30 تا 35 چاقی درجه یک است، بین 35 تا 40 چاقی درجه دو است و از 40 به بالا چاقی شدید یا مفرط حساب می‌شود که افراد با این BMI باید نهایتا عمل جراحی شوند. افرادی که شاخص توده بدنی‌شان بین 35 تا 40 است هم اگر بیماری‌های همراه مثل سندرم متابولیک، دیابت، فشار خون، چربی خون، کمردرد، کبد چرب، مشکلات ارتوپدیک و ... داشته باشند، می‌توانند جراحی چاقی انجام دهند. سازمان غذا و داروی ایالات‌متحده هم برای شاخص توده بدنی 30 تا 35 روش باندینگ یا حلقه معده را توصیه کرده است.
نقش ژنتیک را دست‌کم نگیرید!
هم ژنتیک و هم سبک زندگی در میزان وزن موثر هستند.
چقدر خرج برمی‌دارد؟
هزینه اعمال جراحی چاقی در ایران بیشتر به وسایل عمل بستگی دارد. ممکن است یک استاپلر یا کارتریج بستگی به نوعش حدود 800 هزار تومان تا 1.5 میلیون تومان هزینه داشته باشد، معمولا هم از 3 تا 6 عدد از آنها در عمل استفاده می‌شود. هزینه جراحی متابولیک که اخیرا در ترکیه تبلیغ می‌شود حدود 140 تا 150 میلیون تومان درمی‌آید. هزینه این اعمال در مراکز غیر دولتی و نیمه خصوصی شاید حدود 10 تا 11 میلیون تومان و در مراکز خصوصی‌تر حدود 20 تا 22 میلیون تومان تمام شود.
چند روز بستری می‌شوید؟
بعد از عمل مدت بستری در بیمارستان از دو روز تا یک هفته متغیر است. بعد از بستری اکثر بیماران می‌توانند به کارهای روزمره خود برسند. بیماران بعد از 10 روز تا 3 هفته می‌توانند به کار خود بازگردند که البته این موضوع بستگی به فرد و شغل او دارد. گاهی اوقات افراد سؤال می‌کنند که آیا بعد از عمل ممکن است ریزش مو پیدا کنند یا خیر. در پاسخ باید گفت هر زمانی که کاهش وزن سریع در بدن به وجود آید (چه از طریق جراحی و چه سایر روش‌ها) ممکن است با ریزش مو مواجه شوید. این مشکل از 3 ماه تا یک سال بعد از جراحی ممکن است به وجود آید. البته این مسئله موقتی است و شدت آن در افراد مختلف، متفاوت است. در نهایت موی ریخته شده بازخواهد گشت.
