خواندن آثار ادبی همواره با لذت همراه بوده است. در طول تاریخ نویسندگانی ظهور کرده‌اند که آثارشان سال‌ها، دهه‌ها و یا حتی قرن‌ها پس از مرگشان خوانده شده است. در قرن حاضر وضعیت به چه شکلی است؟
نقل از بی‌بی‌سی، قرن بیست و یکم قرنی پر از آشوب بوده است. آیا می‌توان رمانی را در این قرن یافت که نسل‌های پس از ما آن را بخوانند؟ جین سیاباتاری از بخش فرهنگی بی‌بی‌سی از چندین منتقد در این رابطه نظرخواهی کرده است. از جمله این منتقدان می‌توان به پارول سِگال (منتقد ادبی نیویورک‌تایمز)، لِو گروسمن (ویراستار کتاب تایم مگزین)، تام بییر (ویراستار کتاب نیوزدی)، جسا کریسپین (موسس بوکسلات)، سی مکس مگی (موسس میلیونز) و لوری موخنیک (کِرکِس ریوو) اشاره کرد.
از هر کدام از منتقدان خواسته شد که نام رمان‌های برتری که از 1 ژانویه 2000 به بعد چاپ شده را ارسال کنند. در مجموع، منتقدان 156 رمان را ارسال کردند و بر اساس آن، نام 12 رمان برتر به این ترتیب است:
12. میدلسکس، جِفری یوجِنیداس (200)
او این‌گونه رمان خود را شروع می‌کند: «من دو بار به دنیا آمدم. بار اول یک دختربچه کوچک در ژانویه 1960؛ در یک صبح بدون دود در دیترویت. بار دوم یک پسر نوجوان در اوت 1974، در اورژانس نزدیک پِتوسکیِ میشیگان.» این رمان جایزه پولیتزر را به خود اختصاص داد و تاکنون چندین میلیون نسخه از آن فروخته شده است.
11. دندان‌های سپید، زادی اسمیت (2000)
اسمیت زمانی که این رمان را نوشت نابغه‌ای 23 ساله محسوب می‌شد. او با این رمان، به جهان ادبیات نشان داد که نویسنده‌ای با هوش و ذکاوت مثال‌زدنی در راه است. دندان‌های سپید برنده جایزه گاردین و ویتبرِد شد. داستان در لندن اتفاق می‌افتد. آرکی جونز و سمال اقبال دو دوست هستند که در طول جنگ جهانی دوم با هم آشنا شده و اکنون خانواده خود را تشکیل داده‌اند. دو اثر دیگر او نیز در نظرخواهی منتقدین وجود داشت. رمان «ان. دبلیو» هجدهم شد و رمان «درباره زیبایی» نیز رتبه خوبی داشت.
10. نیمی از یک خورشید زرد، چیماماندا نگوزی آدیچی (2006)
آدیچی در رمان دوم خود تصاویری واضح را خلق می‌کند. داستان از زبان خواهران دوقلو اولانا و کاینِنه، یک پسر سیزده‌ساله و ریچارد روایت می‌شود. کایننه معشوقه ریچارد است. آدیچی تاثیرات قدرت‌های پسااستعماری را بر روی زندگی افراد بازگو می‌کند. رمانی جدی و سیاسی که عشق در زمان جنگ را روایت می‌کند. آدیچی سال 2013 رمان آمریکانا را نوشت که البته رتبه خوبی را در این نظرسنجی کسب کرد، اما متاسفانه یک رای برای رسیدن به رمان دوازدهم کم آورد.
9. کفاره، ایان مک‌اِوان (2001)
رمان کفاره در کمال جذابیت و زیبایی ادبی نوشته شده است. داستان از یک روز تابستانی در سال 1935 میلادی شروع می‌شود. بریونی پسری 13 ساله است و نمایشی که باید روز بعد با سه نفر دیگر انجام دهد را به مادرش نشان می‌دهد. عصر آن روز، بریونی شاهد زورگیری لولا در جنگل تاریک است. او علیه رابی شهادت می‌دهد. رابی دوست خواهرش سیسیلیا است. پسر پیشخدمت خانه و اهل کمبریج. رابی به زندان می‌افتد. در بخش دوم، ایان مک‌اِوان داستان تخلیه دلخراش دانکرک در سال 1940 را روایت می‌کند. رابی جزو کسانی است که جان سالم بدر برد. بریونی پی می‌برد که زندگی سیسیلیا و رابی را خراب کرده، سپس تصمیم می‌گیرد که در طول بلیتس (بمباران هوایی بریتانیا از سوی آلمان نازی در خلال جنگ جهانی دوم) پرستار باشد. مک‌اِوان این شخصیت‌ها را برای شش دهه پیش می‌برد. جستجوی رستگاریِ بریونی به اثری هنری تبدیل شده است.
8. پیاده‌روی نیمه‌کاره طولانی‌مدت بیلی لین، بن فاونتین (2012)
این رمان جایزه حلقه منتقدین کتاب ملی آمریکا را کسب کرد. درباره گروهی از سربازان جنگ عراق است که پیش از اعزام جشن پیروزی در آمریکا برپا می‌کنند. فاونتین داستان بیلی لین 19 ساله و مشکلاتش روحی‌اش را روایت می‌کند. او به دالاس کابویز می‌گوید: «کمی عجیب است؛ برای بدترین روز زندگی‌ات تو را تشویق می‌کنند.»
7. ملاقات با گون اسکواد، جنیفر اگان (2010)
تعمق اگان بر روی زمان، شهرت و موسیقی باعث شد این رمان جایزه پولیتزر و حلقه منتقدین کتاب ملی را به خود اختصاص دهد. گون کیست؟ آن‌قدر غرق آینده شده‌ایم که متوجه گذر زمان نمی‌شویم. اِگان آشفتگی موجود در زندگی امروز را روایت می‌کند. کولت بانکرافت، ویراستار تامپا بی تایمز درباره این رمان می‌نویسد: «این رمان از نگاه من رمان برتر است. نه فقط به دلیل اینکه همه عناصر یک رمان خوب را داراست، بلکه دقیقا اثری درخور شرایط قرن حاضر است.»
6. سرگذشت شگفت‌انگیز کاوالیر و کلی، مایکل چابون (2000)
جو کاوالیر هنرمندی فراری است و در سال 1939 به صورت قاچاقی از پراگ اشغال‌شده توسط نازی‌ها به نیویورک می‌رود. دونا سیمن ویراستار بوکلیست می‌گوید: «رمان چابون بسیار هنرمندانه نگاشته شده است. این رمان همچنین با دوراندازی به جنگ جهانی دوم و خلق ابرقهرمان‌های کمدی، پلی بین قرن بیست و بیست و یکم است. چابون به خوبی توانسته نمونه‌ای از ادبیات این قرن باشد. سرگذشت شگفت‌انگیز کاوالیر و کلی روایتی تلخ از جنگ و نفرت است که در گذر زمان خود را اثبات خواهد کرد.» او این رمان برنده جایزه پولیتزر را به عنوان اثر برتر خود انتخاب کرد.
5. تصحیحات، جاناتان فرانزن (2001)
این اثر فرانزن محدود به یک نسل نیست. رمان برنده جایزه کتاب ملی آمریکا از اولین رمان‌هایی بود که افکار قرن 21 را به سمت خود منعطف کرد. آلفرد و اِنید لامبرت و سه فرزندشان در پایان قرن بیستم در کنار هم نشسته‌اند تا «آخرین کریسمس» را جشن بگیرند. بیماری پارکینسون پدر خانواده جدی‌تر شده و آمریکا در آستانه یک بحران مالی شدید است. فرانزن می‌نویسد: «تصحیحات اثری نبود که در یک شب بر زبان همه بیفتد. این رمان با آهستگی پیش رفت و درنهایت سیر تدریجی خود را به کمال رساند.»
کارملا سیارارو، مقاله‌نویس نیویورک‌تایمز می‌نویسد: «رمانی خارق‌العاده که در روایت و شخصیت‌سازی شاهکاری بی‌مانند است. اثری حماسی و البته صمیمانه.»
4. گیلیاد، مرلین رابینسون (2004)
جان اینس یک کشیش 76 ساله است که زندگی و میراث ضد بردگی خود را برای پسرش تعریف می‌کند. داون رَفل، نویسنده و منتقد، که این رمان را اثر برتر انتخاب خود انتخاب کرده می‌گوید: «من فکر نمی‌کنم یک رمان‌نویس زنده داشته باشیم که تا این اندازه جدی و عمیق درباره اعتقادات مذهبی بنویسد. رابینسون هم یک نویسنده پر از ایده است و هم یک نگارنده قهار. او به دنبال پاسخ‌هایی در مورد خانواده و جامعه است. روایت داستانیِ او بسیار عالی است.»
3. تالار گرگ‌ها، هیلاری منتل (2009)
رمان منتل روایتی تاریخی از حماسه قرن شانزدهم اروپا است. روایت از زبان تامس کرامول بازگو می‌شود. تالار گرگ‌ها برنده جایزه ادبی من بوکر شد. کارن آر. لانگ می‌نویسد: «هیجان بازگویی یک داستان کهنه در اثر منتل به اوج می‌رسد؛ روایتی جذاب از صعود تامس کرامول به قدرت در دربار هِنری هشتم.» این رمان بخشی از یک سه‌گانه است.
2. جهان شناخته شده، ادوارد پي جونز (2003)
داستان در سال 1855 در مزرعه هِنری تاون‌سند اتفاق می‌افتد. او یک برده به دنیا آمد و حال خود یک برده‌دار است. جهان شناخته شده داستانی است که خواننده را جذب پیچیدگی‌های اخلاقی زمان می‌کند، بی‌آنکه ساده‌لوحانه قضاوتی کرده باشد. تاون‌سند به آینده مزرعه 50 هکتاری می‌اندیشد. او با برده‌ها به همان شکلی برخورد می‌کند که اربابش با او برخورد کرده بود. والتون مویامبا، نویسنده و منتقد، می‌نویسد: «از نظر من، جهان شناخته شده بهترین رمان چاپ شده در قرن 21 در آمریکا است.»
1. زندگی مختصر و فوق‌العاده اسکار وائو، جونو دیاز (2007)
برنده نظرخواهی بخش فرهنگی بی‌بی‌سی این رمان بسیار زیبا است. رمان حول محور شخصیت اسکار می‌چرخد. او دوست دارد که تاکینِ دومینیکنی-امریکایی شود و به عشق خود برسد. این اثر، رمان برتر بسیاری از منتقدین بود. الیزابت تایلور می‌گوید: «این رمان علمی – تخیلی سرشار از خیال و تستسترون است؛ فضاسازی و روایت عشق در این داستان کاری دشوار بود. این دومین اثر از آمریکای لاتین است که برنده جایزه پولیتزر می‌شود. گِرگ بریوس می‌نویسد: «اسکار مهری محکم بر پیوند آمریکای لاتین با فرهنگ، زبان و تاریخ پیشینیان خود می‌کوبد. اثر دیاز از لحاظ پاورقی‌ها، تاریخ و رئالیسم جادویی عالی است.»
