وسعت ایران در گذر زمان

ایران در زمان مادها

 ایران در زمان صفویان:

ایران دوره صفویان

1- اران 2- آذربایجان 3- ارمنستان 4- گرجستان

5- چرکِستان 6- دریای خزر 7- دریای مازندران 8- خان های ازبک

9- امپراتوری عتمانی

زمان: از حدود 490 تا 260 سال پیش

دوران حکومت: 905 تا 1148 هجری قمری (1499 تا 1735 میلادی)

مدت حکومت: حدود 236 سال

متوسط مساحت: 3 میلیون کیلو متر مربع

ابرقدرتها و قدرتهای زمان: امپراتوری عثمانی، امپراتوری اسپانیا، ایران، روسیه، لهستان، فرانسه، اتریش، چین و هند.

 ایران در دوره افشاریه:

ایران دوره نادرشاه (افشاریه)

1- شیروان 2- داغستان 3- گرجستان 4- ابخازی

5- چرکستان 6- ازبکها 7- قزاقها 8- آذربایجان

9- امپراتوری عثمانی 10- امپراتوری روسیه

زمان: افشاریه از 258 تا 190 سال پیش (نادرشاه از حدود 260 تا 245 سال پیش)

دوران حکومت: 1148 تا 1218 هجری قمری (1735 تا 1803 میلادی)

مدت حکومت: 68 سال (زمامداری نادر 21 سال، 9 سال فرماندهی سپاه، 12 سال پادشاه)

متوسط مساحت: 2/5 میلیون کیلو متر مربع (زمان نادر 5 میلیون)

ابرقدرتها و قدرتهای زمان: عثمانی، اسپانیا، ایران، فرانسه، اتریش، روسیه، بریتانیا، چین.

ایران در دوره زندیه:
 

ایران دوره زندیه (افسران و بازماندگان نادرشاه)

1- شیروان 2- داغستان 3- گرجستان (ارکلی، یا هراکلیوس، یکی از فرماندهان صدیق نادر این ناحیه را

مستقل اعلام کرد) 4- امپراتوری روسیه 5- امپراتوری عثمانی 6- قزاقها

7- ازبکها 8- دریای خزر 9- دریای مازندران 10- آذربایجان

11- حکومت شاهرخ افشاری 12- خانات خوارزم 13- حکومت احمد خان درانی (افغانی)

14- خانات بلوچ

زمان: از 244 تا 199 سال پیش

دوران حکومت: 1163 تا 1209 هجری قمری (1749 تا 1794 میلادی)

مدت حکومت: 45 سال (کریمخان 30 سال)

متوسط مساحت: نزدیک به 2 میلیون کیلو متر مربع (با بقیه ایالات که خود را مستقل می خواندند نزدیک به 5 میلیون کیلومتر مربع می رسید، گرجستان خود را تابع روسیه اعلام کرده بود.)

ابرقدرتها و قدرتهای زمان: اسپانیا، عثمانی، اتریش، فرانسه، بریتانیا، روسیه، ایران، چین، پروس.

 ایران در دوره قاجاریه:

ایران دوره قاجاریان

زمان: از 214 تا حدود 70 سال پیش

دوران حکومت: 1193 تا 1342 هجری قمری (1304 هجری شمسی)، (1779 تا 1924 میلادی)

مدت حکومت: 145 سال

متوسط مساحت: 2/4 میلیون کیلومتر مربع (در زمان آقا محمد خان 3/2 میلیون)

ابرقدرتها و قدرتهای زمان: ایران در زمان آقا محمد خان 1193 هـ.ق (1779 م)، بعد از اسپانیا، عثمانی، اتریش، فرانسه، بریتانیا و روسیه هفتمین کشور قدرتمند جهان بود. از آن پس با پیشرفت ممالک اروپایی در رده هایی عقب تر قرار گرفت. در ابتدای دوره ناصرالدین شاه با همت میرزا تقی خان امیرکبیر به دنبال اصلاحات و تحولات فراوان در حد نهمین قدرت جهانی بعد از ایالات متحده آمریکا واقع شده بود. با خلع و قتل امیرکبیر و با پیدایش کشورهای نوپا و اختراعات و اکتشافات جدید به ویژه در اروپا، کم کم از جرگه صاحبان قدرت عقب ماند و در اواخر دوره قاجاریه تا مقام شانزدهم نزول پیدا کرد.

در پایان با توجه به نقشه هایی که از نظر گذشت دو نتیجه زیر غیر قابل انکار می باشد:

در طول چند هزار سال تاریخ، منطقه قفقاز به ویژه اران. پیوسته جزئی از سرزمینهای ایران به شمار می رفته است.

در تمام ادوار تاریخی هیچگاه بجز اطلاق نام آذربایجان به منطقه جنوب ارس، چنین نامی در شمال رودخانه مزبور به کار برده نشده و از آن با نام «اران» یا «شیروان» یاد شده است.

مناطقی که طبق بندهای زیر از ایران جدا شد ****

1. مناطقی که بعد از جنگ اول ایران و روس به موجب پیمان گلستان در زمان فتحعلی شاه به روسها واگذار شد. 1228 هـ.ق (1813م.) (180 سال پیش)

2. مناطقی که بعد از جنگ دوم ایران و روس به موجب پیمان ترکمنچای در زمان فتحعلی شاه به روسها واگذار شد. 1243 هـ.ق (1828 م.) (165 سال پیش)

3. مناطقی که به موجب عهدنامه پاریس 1273 هـ.ق (1857 م.) در زمان ناصرالدین شاه از ایران جدا و تحت نفوذ بریتانیا (انگلیس) قرار گرفت.

4.مناطقی که به موجب قرارداد 1299 هـ.ق (1881 م.) در زمان ناصرالدین شاه به تصرف روسها درآمد

5. مناطقی که به موجب حکمیت گلد اسمیت 1288 هـ.ق (1871 م.) در زمان ناصرالدین شاه و قرارداد 1323هـ.ق (1905) در زمان مظفرالدین شاه از ایران جدا و زیر نفوذ بریتانیا قرار گرفت.

6. مناطقی که در ابتدای قاجاریه (آقا محمد خان) زیر نفوذ ایران بود، با جدا شدن مناطق 3، 4 و 5 خود به خود از ایران جدا ماند.

7.ایران در اواخر دوره قاجاریان.