دگزامتازون نوعی کورتیکواستروئید می باشد، که می تواند به جلوگیری از آزاد شدن موادی که می توانند سبب ایجاد التهاب در بدن شود، کمک کند. شما می توانید از دگزامتازون برای درمان التهاب پوست، مفاصل، ریه ها، آسم، آلرژی و آرتروز و... استفاده کنید. گاهی اوقات هم ممکن است، پزشک تشخیص دهد، نیاز است، برای درمان بیماری های دیگری اعم از اختلالات خونی، بیماری های غدد فوق کلیوی، بهبود و کنترل علائم کرونا هم مورد استفاده قرار می گیرد.
- نام عمومی: دگزامتازون
- نام انگلیسی: Dexamethasone
- نام تجاری: دگزامتازون، دکسون، دگزادیک، آکوازون، دگزاتیسین، اوزردکس، فورتیدکس، دکامزون
دگزامتازون یک گلوکوکورتیکوئید مصنوعی با اثر کند است، و برای درمان فرآیندهای آلرژیک و التهابی و همچنین بیماری های تنفسی استفاده می شود.
کاربرد آمپول دگزامتازون
آمپول دگزامتازون در انواع داروهایی وجود دارد، که سیستم ایمنی را سرکوب می کند، تا فرآیندهای آلرژیک و التهابی را متوقف کند. برای این منظور می توان از دگزامتازون به صورت داخلی یا خارجی استفاده کرد. ماده فعال، از جمله، در عصب شناسی (برای ادم مغزی)، برای بیماری های تنفسی (آسم)، در پوست، عفونی شناسی، انکولوژی، روماتولوژی و چشم پزشکی استفاده می شود. با توجه به این که دگزامتازون دارای خواص ضد حساسیت، ضد فلوژیستی و تثبیت کننده غشا است، و بر متابولیسم کربوهیدرات، پروتئین و چربی تأثیر می گذارد. اثر تسکین دهنده بر فرآیندهای التهابی دارد. به ویژه آزاد شدن پروستاگلاندین ها را مهار می کند. این ها مواد پیام رسان هستند، که نقش کلیدی در پیشرفت التهاب دارند.
به دلیل طیف گسترده ای از اثرات، گلوکوکورتیکوئیدها مانند دگزامتازون می توانند عوارض جانبی زیادی داشته باشند. با این حال، این موارد معمولاً با کاربرد و دوز صحیح به خوبی قابل کنترل هستند. دگزامتازون یک کورتیکواستروئید طولانی اثر با مدت اثر تا 48 ساعت است. برای استفاده طولانی مدت بیش از 4 هفته، برای جلوگیری از سندرم کوشینگ، دوز روزانه 1.5 میلی گرم نباید بیشتر شود. دگزامتازون دارای اثر گلوکوکورتیکوئیدی چندین برابر قوی تر از پردنیزولون و پردنیزون است، و 30 برابر قوی تر از هیدروکورتیزون است. هیچ اثر مینرالوکورتیکوئیدی ندارد.
جهت استفاده از خدمات تزریقات در منزل کرج و تزریق آمپول در منزل با سلامت نوین تماس بگیرید.
پس از مصرف خوراکی، دگزامتازون به سرعت و تقریباً به طور کامل در معده و روده کوچک جذب می شود. فراهمی زیستی 80-90٪ است. دگزامتازون وابسته به دوز به آلبومین های پلاسما متصل می شود. در دوزهای بسیار بالا، بیشتر آن آزادانه در خون گردش می کند. با نیمه عمر بیولوژیکی بیش از 36 ساعت، دگزامتازون یکی از گلوکوکورتیکوئیدهای طولانی اثر است. با تجویز مداوم روزانه، تجمع و مصرف بیش از حد امکان پذیر است. نیمه عمر حذف (سرم) دگزامتازون در بزرگسالان به طور متوسط حدود 250 دقیقه (80 ± دقیقه) است. دفع عمدتاً کلیوی به شکل الکل دگزامتازون آزاد است. متابولیسم تا حدی رخ می دهد، متابولیت ها نیز عمدتاً از طریق کلیه ها به صورت گلوکورونات ها یا سولفات ها دفع می شوند. اختلالات عملکرد کلیه تأثیر قابل توجهی بر حذف دگزامتازون ندارد. در مقابل، نیمه عمر حذف در بیماری های شدید کبدی طولانی می شود.
دوز آمپول دگزامتازون
مقدار دوز بستگی به نوع و شدت بیماری و پاسخ فردی بیمار دارد. به طور کلی، در ابتدا از دوزهای نسبی استفاده می شود، که به طور قابل توجهی در اشکال حاد و شدید بیشتر از بیماری های مزمن است.
- بزرگسالان: ابتدا 8-10 میلی گرم (تا 80 میلی گرم) IV، سپس 24-16 میلی گرم (تا 48 میلی گرم) در روز به صورت داخل وریدی یا خوراکی به سه تا چهار (حداکثر شش دوز) منفرد طی 8-4 روز تقسیم می شود.
- کودکان: ابتدا mg/kg 1-2 به صورت داخل وریدی، سپس 1-1.5 mg/kg وزن بدن در روز به صورت محلول خوراکی به سه تا چهار دوز جداگانه تقسیم می شود (حداکثر شش دوز).
- حداکثر دوز برای کودکان: 16 میلی گرم در روز
تجویز طولانی مدت و با دوز کمتر دگزامتازون ممکن است، در درمان محافظه کارانه تومورهای مغزی غیرقابل عمل و در طول پرتو درمانی ضروری باشد.
- ادم مغزی ثانویه به مننژیت باکتریایی: (IV یا خوراکی)
درمان با دگزامتازون باید قبل از اولین دوز آنتی بیوتیک شروع شود:
- بزرگسالان: mg/kg 0.15 هر 6 ساعت به مدت 4 روز
- کودکان: 0.4 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن هر 12 ساعت به مدت 2 روز
- درمان اورژانسی
- شوک پس از ضربه، پیشگیری از شوک پس از ضربه ریه
- بزرگسالان: 40-100 میلی گرم IV اولیه، دوز را بعد از 12 ساعت یا 16-40 میلی گرم هر 6 ساعت به مدت دو تا سه روز تکرار کنید.
- کودکان: ابتدا 40 میلی گرم داخل وریدی.
- شوک آنافیلاکتیک
- پس از تزریق اپی نفرین داخل بدن دگزامتازون 40-100 میلی گرم (کودکان 40 میلی گرم) IV، تزریق مکرر در صورت نیاز.
بیماری های ریه و مجاری تنفسی (حمله حاد آسم شدید)
- بزرگسالان: 8 تا 20 میلی گرم IV یا خوراکی، 8 میلی گرم اضافی هر 4 ساعت در صورت نیاز
- کودکان 2-11 ساله: 0.15 تا 0.3 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن داخل وریدی. یا به صورت محلول خوراکی یا mg/kg 1.2 به صورت بولوس در ابتدا، سپس 0.3 mg/kg هر چهار تا شش ساعت. حداکثر دوز واحد برای کودکان: 9 میلی گرم در روز
- کودکان کمتر از 2 سال: 1.5 میلی گرم در روز
- یک دوره درمان 3 روزه معمولا کافی است. تئوفیلین و ترشح کننده های ترشح کننده نیز می توانند تجویز شوند.
پنومونی آسپیراسیون بینابینی
- بزرگسالان: 40-100 میلی گرم IV اولیه، دوز را بعد از 12 ساعت یا 16-40 میلی گرم هر 6 ساعت به مدت دو تا سه روز تکرار کنید.
- کودکان: در ابتدا 40 میلی گرم داخل وریدی.
- لارنگوتراکئیت حاد (کاذب کروپ) در کودکان از 1 ماهگی
- 0.15 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن به صورت محلول خوراکی
بیماری های پوستی حاد (بسته به نوع و وسعت بیماری)
- بزرگسالان: دوزهای روزانه 8-40 میلی گرم داخل وریدی. یا خوراکی، در موارد فردی تا 100 میلی گرم.
- کودکان کمتر از 11 سال: 0.075-0.45 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن به عنوان محلول خوراکی.
- سپس درمان خوراکی در دوزهای نزولی.
بیماری های خودایمنی، روماتولوژی (پانارتریت ندوزا)
- بزرگسالان: 6-15 میلی گرم در روز داخل بدن
- کودکان کمتر از 11 سال: 0.45-0.075 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن داخل وریدی. یا به صورت محلول خوراکی
- اگر همزمان سرولوژی هپاتیت B مثبت باشد، مدت درمان باید به دو هفته محدود شود.
مراحل فعال بیماری های روماتیسمی سیستمیک
- بزرگسالان: 6-16 میلی گرم در روز داخل وریدی. یا به صورت شفاهی
- کودکان کمتر از 11 سال: 0.45-0.075 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن به عنوان محلول خوراکی
آرتریت روماتوئید فعال با سیر پیشرونده شدید
- بزرگسالان: mg/day 12-16 IV
- کودکان کمتر از 11 سال: 0.15-0.45 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن به عنوان محلول خوراکی
سندرم مادرزادی آدرنوژنیتال در بزرگسالی
0.25 تا 0.75 میلی گرم در روز به صورت خوراکی به صورت تک دوز. در صورت لزوم، تجویز اضافی مینرالوکورتیکوئید (فلودروکورتیزون). در مورد استرس فیزیکی خاص (مانند تروما، جراحی)، عفونت های میان درآمد، و غیره، ممکن است، دو تا سه برابر افزایش دوز و در مورد استرس شدید (مثلاً زایمان) تا ده برابر افزایش یابد.
نوع کاربرد دگزامتازون
تزریق یا انفوزیون عضلانی یا داخل وریدی
محلول تزریقی دگزامتازون به آرامی (3-2 دقیقه) به صورت داخل وریدی تزریق یا انفوزیون می شود. تجویز عضلانی در صورت مشکلات وریدی و عملکرد گردش خون پایدار امکان پذیر است. تزریق داخل وریدی مستقیم به خط IV نسبت به IV ارجحیت دارد. کاهش دوز ممکن است در کم کاری تیروئید یا سیروز کبدی لازم باشد.
قرص ها
قرص ها به طور کامل همراه با مایع کافی همراه یا بعد از غذا بلعیده می شوند.
محلول خوراکی
محلول خوراکی دگزامتازون برای کودکان از نوزادی (از جمله نارس) تا تقریباً 11 سال تأیید شده است. اشکال دوز بالاتر باید برای نوجوانان و بزرگسالان استفاده شود. محلول باید در حین یا بعد از غذا مصرف شود.
تزریق داخل مفصلی
آرتروز التهابی فعال، دردناک، اپی کندیلیت حاد هومری در بزرگسالان. دوز به شدت علائم و اندازه مفصلی که باید درمان شود، بستگی دارد، که
- مفاصل بزرگ (مانند مفصل زانو): حداکثر 7.5 میلی گرم دگزامتازون
- مفاصل متوسط (مانند مفصل آرنج): 2.5-5 میلی گرم دگزامتازون
- مفاصل کوچک (مثلاً مفصل انگشت): حداکثر 1.25 میلی گرم دگزامتازون
- درمان تزریق و انفیلتراسیون دور مفصلی
- اپی کندیلیت حاد هومورال در بزرگسالان
دوز کل بستگی به تعداد، اندازه و محل تزریق و شدت بیماری دارد.
به طور کلی، 2.5 تا 5 میلی گرم دگزامتازون (به طور دقیق یا گسترده) در ناحیه بیشتر درد و درج تاندون ها نفوذ می کند.
عوارض آمپول دگزامتازون
خطر عوارض جانبی با درمان کوتاه مدت با دگزامتازون کم است. یک استثنا، درمان با دوز بالا تزریقی است، که در آن باید به جابجایی الکترولیت ها و تشکیل ادم و همچنین افزایش فشار خون، نارسایی قلبی، آریتمی قلبی یا تشنج توجه کرد. در این جا، حتی با تجویز کوتاه مدت، باید تظاهرات بالینی عفونت ها را انتظار داشت. همچنین باید به زخم های معده و روده که اغلب در اثر استرس ایجاد می شوند، و در نتیجه درمان با کورتون ها بدون علامت هستند، توجه کرد. انتظار می رود، درمان طولانی مدت با دوزهای در محدوده یا بالاتر از آستانه کوشینگ (1.5 میلی گرم در روز) عوارض جانبی مشخصی داشته باشد.
عوارض جانبی زیر ممکن است، رخ دهد، که بسیار به دوز و مدت درمان بستگی دارد، و بنابراین نمی توان تعداد دفعات آن ها را مشخص کرد.
- عفونت ها و هجوم ها (پوشاندن عفونت ها، تظاهر، تشدید یا فعال شدن مجدد عفونت های ویروسی، قارچی، باکتریایی، انگلی و فرصت طلب، فعال شدن استرونژیلوئیدازیس)
- اختلالات خونی و سیستم لنفاوی (لکوسیتوز متوسط، لنفوپنی، ائوزینوپنی، پلی سیتمی)
- بیماری های سیستم ایمنی (واکنش های حساسیت مفرط مانند فوران دارویی، واکنش های شدید آنافیلاکتیک مانند آریتمی، برونکواسپاسم، افت فشار خون یا فشار خون بالا، فروپاشی گردش خون، ایست قلبی، ضعیف شدن سیستم ایمنی)
- اختلالات غدد درون ریز (سرکوب آدرنال و القای سندرم کوشینگ)
- اختلالات متابولیک و تغذیه (احتباس سدیم همراه با ادم، افزایش دفع پتاسیم (غار: آریتمی)، افزایش وزن، کاهش تحمل گلوکز، دیابت شیرین، هیپرکلسترولمی و هیپرتری گلیسیریدمی، افزایش اشتها)
- اختلالات روانپزشکی (افسردگی، سرخوشی، افزایش میل، روان پریشی، اختلال خواب، شیدایی، توهم، احساس اضطراب، هذیان، خودکشی)
- بیماری های سیستم عصبی (شبه تومور مغزی، تظاهرات صرع نهفته، افزایش حساسیت به تشنج در صرع آشکار)
- بیماری های چشم (آب مروارید، گلوکوم، بدتر شدن علائم در زخم قرنیه، تحریک التهاب ویروسی، قارچی و باکتریایی چشم، بدتر شدن التهاب باکتریایی قرنیه، پتوز، میدریاز، کموز، سوراخ شدن اسکلرا ایاتروژنیک، در موارد نادر اگزوفتالموس برگشت پذیر، با استفاده از زیر ملتحمه همچنین کراتیت هرپس سیمپلکس، سوراخ شدن قرنیه در کراتیت موجود)
- بیماری های عروقی (فشار خون، افزایش خطر تصلب شرایین و ترومبوز، واسکولیت. همچنین به عنوان یک سندرم ترک پس از درمان طولانی مدت، افزایش شکنندگی مویرگ ها)
- اختلالات گوارشی (زخم دستگاه گوارش، خونریزی گوارشی، پانکراتیت، ناراحتی معده)
- اختلالات پوست و بافت زیر جلدی (استریا روبرا، آتروفی، تلانژکتازی، پتشی، اکیموز، هیپرتریکوزیس، آکنه استروئیدی، درماتیت شبه روزاسه (پری دهان)، تغییر در رنگدانه های پوست)
- بیماری های ماهیچه های اسکلتی، بافت همبند و استخوان ها (میوپاتی، آتروفی و ضعف عضلانی، پوکی استخوان (وابسته به دوز، ممکن است، حتی با استفاده کوتاه مدت)، نکروز استخوان آسپتیک، اختلالات تاندون، تاندونیت، پارگی تاندون، لیپوماتوز اپیدورال، عقب ماندگی رشد در کودکان)
- بیماری های اندام تناسلی و سینه ها (اختلالات ترشح هورمون های جنسی و در نتیجه قاعدگی نامنظم تا آمنوره، هیرسوتیسم، ناتوانی جنسی)
- اختلالات عمومی و شرایط محل تجویز (تأخیر در بهبود زخم).
- اگر پس از درمان طولانی مدت خیلی سریع دوز کاهش یابد، علائمی مانند درد عضلات و مفاصل ممکن است، رخ دهد.
اثربخشی گلوکوکورتیکوئیدها را می توان با موارد زیر کاهش داد.
- آنتی اسیدها (هیدروکسید آلومینیوم، منیزیم با فاصله 2 ساعت مصرف شود)
- القا کننده های CYP3A4 مانند ریفامپیسین، فنی توئین، کاربامازپین، باربیتورات ها و پریمیدون
- افدرین
اثر گلوکوکورتیکوئیدها را می توان با موارد زیر افزایش داد.
استروژن ها
مهارکننده های CYP3A مانند B. کتوکونازول، ایتراکونازول، ریتوناویر و کوبی سیستات.
سایر تعاملات
- مهار کننده های ACE: افزایش خطر تغییرات شمارش خون.
- گلیکوزیدهای قلبی: اثر گلیکوزید را می توان با کمبود پتاسیم افزایش داد.
- سالورتیک ها، ملین ها: دفع پتاسیم را می توان افزایش داد.
- داروهای خوراکی ضد دیابت و انسولین: اثر کاهش قند خون را می توان کاهش داد.
- مشتقات کومارین: اگر داروی ضد انعقاد همزمان تجویز شود، ممکن است، نیاز به تنظیم دوز باشد، زیرا اثر آن ممکن است، افزایش یا کاهش یابد.
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، سالیسیلات ها و ایندومتاسین: خطر زخم معده و خونریزی افزایش می یابد.
- شل کننده های عضلانی غیر دپلاریزان: شل شدن عضلات ممکن است، بیشتر طول بکشد.
- آتروپین و سایر آنتی کولینرژیک ها: افزایش اضافی در فشار داخل چشم ممکن است.
- پرازیکوانتل: کورتیکواستروئیدها می توانند باعث کاهش غلظت پرازیکوانتل در خون شوند.
- کلروکین، هیدروکسی کلروکین، مفلوکین: افزایش خطر بروز میوپاتی، کاردیومیوپاتی.
- سوماتروپین: اثر سوماتروپین را می توان در طول درمان طولانی مدت کاهش داد.
- پروتیرلین: افزایش TSH هنگام تجویز پروتیریلین ممکن است، کاهش یابد.
- مواد سرکوب کننده سیستم ایمنی: افزایش حساسیت به عفونت ها و تشدید یا تظاهر احتمالی عفونت های نهفته.
- فلوروکینولون ها می توانند خطر مشکلات تاندون را افزایش دهند.
- تست های آلرژی: به دلیل اثر سرکوب کننده سیستم ایمنی، واکنش های پوستی در تست های آلرژی را می توان سرکوب کرد.
منع مصرف دگزامتازون
حساسیت مفرط به ماده موثره یا هر یک از ترکیبات دیگر دارو
مصرف زیر ملتحمه دگزامتازون در بیماری های چشمی ناشی از ویروس ها، باکتری ها و قارچ ها و همچنین جراحات و فرآیندهای زخم قرنیه منع مصرف دارد.
بارداری
در دوران بارداری، به ویژه در 3 ماه اول، فقط پس از ارزیابی دقیق سود و خطر استفاده شود. دگزامتازون از جفت عبور می کند، و اختلالات رشد جنین را نمی توان با درمان طولانی مدت رد کرد. افزایش خطر شقاق دهان به دلیل تجویز گلوکوکورتیکوئیدها در سه ماهه اول مورد بحث قرار گرفته است. اگر دگزامتازون در پایان بارداری استفاده شود، خطر آتروفی قشر آدرنال وجود دارد، که نیاز به درمان تدریجی نوزاد دارد.
شیردهی
دگزامتازون وارد شیر مادر می شود، و فقط باید در دوران شیردهی پس از ارزیابی دقیق خطر و فایده استفاده شود. آسیب به نوزاد تا به امروز مشخص نیست. اگر استفاده از دوزهای بالا ضروری باشد، شیردهی باید قطع شود.
