سهیل رضایی روانشناس درباره اینکه معنای مورد نظر در برنامه های تلویزیونی گاهی خلاف آنچه که مورد نظر برنامه ساز است نمایش داده می شود درمورد برنامه «اکسیر» و آنچه در آن رخ داد، بیان کرد: ممکن است ما نیتی داشته باشیم اما لزوما نیت ما در عمل محقق نمی شود، باید دید که در خروجی کار چقدر نیت محقق شده است و اگر نیت با آنچه مدنظر بود متفاوت باشد باید حتما بازنگری داشته باشید.
وی با اشاره به توجه رسانه به بازخوردها عنوان کرد: از طریق بازخوردها می توان فهمید که چقدر نیت ما در مقصودمان محقق شده است. مخصوصا وقتی نام رسانه به میان می آید بسیاری از مسایل تغییر می کند یعنی حتی قاب و زاویه دوربین و دکوپاژ و میزانسن ماجرا را تغییرات بنیادین می دهد. به این ترتیب معانی دیگری از یک محتوا دریافت می شود و بعد باید در صورت بروز این برداشت متفاوت، عذرخواهی کرد. همچنین باید روشنگری شود که هدف چه بوده است و حالا که نیت مورد نظر عملی نشده است عذرخواهی شود.
فکر می کنیم عذرخواهی کنیم مردم ایمان و اعتماد خود را از دست می دهند
این محقق و مدرس علوم رفتاری درباره فرهنگسازی نسبت به عذرخواهی در رسانه ملی یادآور شد: این فرهنگ زمانی شکل می گیرد که از طرف بزرگان آغاز شود. رسانه یک ابزار است و اگر منظور چهره ها و افراد رسانه باشد باز هم آنها سرمنشایی دارند که به مدیران و مسئولان می رسد. اگر بزرگان ما مثل روسای جمهور و سایر مسئولان و مدیران اشتباهی می کنند، عذرخواهی کنند این فرهنگ در میان همه شکل می‌گیرد اما وقتی اتفاقی رخ می دهد همه می خواهند وانمود کند که هیچ مشکلی وجود ندارد و فکر می کنیم اگر بگوییم اشتباهی رخ داده است مردم ایمان و اعتماد خود را از دست می دهند. درواقع در این عذرخواهی نکردن نیت خیر هم وجود دارد ولی در استنتاج نهایی به شر مطلق منجر می شود.
رضایی افزود: اکنون بیشتر مردم بعد از بوجود آمدن یک مشکل، فرار رو به جلو را انتخاب کرده اند و فکر می کنند باید تا پایان روی اشتباه خود بایستند.
نگرانی از موقعیت بعد از یک ممنوع التصویری طولانی‌مدت
این روان تحلیلگر با اشاره به اینکه حذف های طولانی مدت می تواند افراد را از اعتراف به اشتباه و عذرخواهی منع کند، یادآور شد: ممکن است آقای فرزاد حسنی به این دلیل که ۸ سال ممنوع التصویر بوده است، نوعی اضطراب پیدا کرده باشد و براین اساس نتوانسته باشد عذرخواهی کند تا مبادا دوباره ممنوع التصویر شود. زمانیکه او ممنوع التصویر شد هزینه ای بود که بابت صراحت و صداقتش خرج کرد و فردی که چنین شهامتی دارد اگر یک عذرخواهی می کرد به راحتی به جایگاه اجتماعی خود بازمی گشت و مخاطب وی با او ارتباط بیشتری می گرفت.
رضایی درباره اینکه وجه نمایشی برنامه «اکسیر» بعد از پخش آن عنوان شد، اظهار کرد: این بعید نیست که یک برنامه‌ساز خطای استراتژیکی انجام داده باشد و اثری را برای چهار قسمت آماده کند اما عوامل «اکسیر» می توانستند به جای اینکه فیلمنامه پشت صحنه را بخوانند فیلمنامه قسمت های بعدی را به تصویر بکشند تا دیگران هم متوجه قسمت های بعد شوند.
وی درباره این نمایش و وجه آموزشی این نمایش عنوان کرد: آن بخش با واکنش هایی که دریافت کرد نشان داد که اگر هم آموزشی مدنظر بوده است با کج سلیقگی هایی که رخ داد جوابی نگرفته است و باید دید سناریوی قسمت های بعدی چه خواهد بود. این را هم باید در نظر گرفت که این برنامه چندان پربیننده نبود و نمی توان گفت به دلیل اهمیت برنامه یا پربیننده بودنش این اتفاق دیده شده است. اتفاقی که در جامعه امروز رخ داده این است که رسانه ها قدرت قبلی خود را از دست داده اند و برای بازیافتن این قدرت باید همه تلاش خود را انجام دهند و برای از دست دادنش کافیست فقط یک اشتباه داشته باشند. امروز قدرت دیده شدن خطا و برجسته شدن آن بسیار بیشتر شده است.
این نویسنده با اشاره به تنش هایی که در پی این ماجرا رخ داد، عنوان کرد: فکر می‌کنم این حجم اعتراضات به نیازها و فضای درون خود جامعه مربوط است.
رضایی افزود: جامعه ما مشکلی دارد و اینکه روحیه طنزپذیری اش بالا نیست اگر همسایه های شما تا صبح شادی کند شما درب آنها را می کوبید و تذکر می دهید اما اگر تا صبح گریه کنند کاری به کارشان ندارید. درواقع ما به غم اصالت می دهیم و با آن همراه می شویم اما این اصالت را به شادی نمی دهیم. طنزپذیری در جامعه ما دچار اختلال است.
وی درباره برخورد فرزاد حسنی و لحن او با شرکت کننده برنامه «اکسیر» اظهار کرد: حسنی هم در همین جامعه بزرگ شده است. او هم نمی تواند این جامعه را بشناسد که در کجا باید طنازی داشته باشد. فرق بین ما و او این است که خطای او بیشتر دیده می شود.
این کارشناس مباحث روانشناسی در پایان با اشاره به رسانه های تک بعدی اظهار کرد: ما یک رسانه تک بعدی داریم که نتوانسته است تاثیرگذار باشد اگر هم شما بپرسید از مردم که قبل از این اتفاق برنامه «اکسیر» را دیده اند یا خیر؟ بسیاری بیان می کنند که آن را ندیده اند و اتفاقا دلیل این همه دیده شدن شبکه های اجتماعی بودند.
