تأثیرات مفید موسیقی روی سلامت ذهنی و روانی انسان، از هزاران سال پیش مورد بررسی قرار گرفته است. فلاسفه باستان، از افلاطون تا کنفسیوس و پادشاهان، به موسیقی اهمیت زیادی می دادند و از آن برای کاهش استرس استفاده می کردند. نظامیان برای ایجاد اعتماد به نفس و شجاعت از موسیقی استفاده می کنند. برای ایجاد شور و شوق در رویدادهای ورزشی از موسیقی استفاده می شود. دانش آموزان با استفاده از موسیقی الفبا را حفظ می کنند. برای جلب توجه مشتریان در مراکز خرید و ماندن آن ها در مغازه، موسیقی پخش می شود. دندانپزشکان برای ایجاد آرامش و کم کردن استرس بیماران موسیقی پخش می کنند. طبق تحقیقات جدید، موسیقی تأثیرات مثبتی روی اعتماد بنفس و خلق و خوی افراد دارد.
هر کدام از ما سلایق منحصر بفرد و متفاوتی در موسیقی داریم. با وجود این تفاوت ها، واکنش های مشترکی به موسیقی وجود دارد. بچه ها لالایی را دوست دارند. حتی اگر مادری آموزش موسیقی ندیده باشد یا استعداد خاصی در موسیقی نداشته باشد، باز هم آواز مادر برای کودک آرام بخش است. بعضی از موسیقی ها طوری هستند که هر کسی به آن ها گوش کند، حس بدی پیدا می کند، حتی اگر فردی ادعا کند از آن نوع موسیقی خوشش می آید. در آزمایشی که از 144 فرد بزرگسال و نوجوان به عمل آمد، 4 نوع موسیقی متفاوت برای آن ها پخش شد، موسیقی گرانج (Grunge یکی از زیرشاخه‌های موسیقی آلترنتیو راک است که در اواسط دههٔ ۸۰ میلادی در کشور آمریکا پدید آمد و خاستگاه آن ایالت واشنگتن به‌خصوص منطقهٔ سیاتل بود. واژه گرانج به معنای "ناجور و کثیف" است)، منجر به افزایش قابل توجهی از حس خصومت، غم و اندوه، تنش و خستگی در کل گروه شد. حتی در نوجوانانی که می گفتند این نوع موسیقی را دوست دارند. در آزمایش دیگری، مشخص شد موسیقی پاپ، راک و کلاسیک، حس شادی، خوش بینی، دوستی و آرامش بیشتری را به فرد القا می کند.
• موسیقی، توجه و یادگیری
آموزش الفبا وقتی با موسیقی تنظیم شده باشد، راحت تر است. طبق تحقیقات علمی، کنار هم قرار گرفتن موسیقی، ریتم و صدا، باعث افزایش سطح یادگیری و به خاطر آوردن بهترِ مطالب می شود. کودکان و نوجوانانی که دقت و توجه کمتری دارند، با کمک موسیقی تا حدودی مشکلشان برطرف می شود.
اول این که از موسیقی به عنوان یک پاداش برای رفتار خوب و نظم کودک می توان استفاده کرد، مثلاً اگر کودک تکالیفش را به مدت 10 دقیقه انجام دهد، اجازه دارد 5 دقیقه به موسیقی گوش کند. دوم، برای کمک به افزایش توجه به تکالیف علمی خسته کننده، مثل حفظ کردن استفاده شود. مثلاً استفاده از آهنگ ها، ریتم ها، رقص یا حرکت برای افزایش علاقه برای حفظ کردن مطلب مورد نظر. موسیقی باروک برای افزایش توجه بی نهایت سودمند است. پخش کردن موسیقی زمینه برای دانش آموزان گیج کننده نیست و باعث حواس پرتی آن ها نمی شود. سوم این که از نت ها و نشانه های موسیقی، برای کمک به سازماندهیِ فعالیت ها می توان استفاده کرد. مثلاً یک نوع موسیقی برای یک فعالیت (مطالعه کردن)، نوع دیگر برای یک فعالیت دیگر (غذا خوردن)، و سومین نوع برای رفتن به رختخواب. چهارم این که طبق مطالعات انجام شده، موسیقی آرام بخش باعث ترویج رفتارهای اجتماعی مثبت و کاهش رفتارهای تکانشی می شود.
• موسیقی و اضطراب
اکثر افراد با موسیقی آرام بخش مأنوس هستند. در واقع، موسیقی در کاهش اضطراب بسیار موثر است، به طوری که در بیشتر مواقع در دندان پزشکی ها، قبل از عمل های جراحی و پرتو درمانی از آن استفاده می شود تا بیمار بتواند بر نگرانی ها و اضطراب هایش غلبه کند. موسیقی به کاهش اضطراب در سالمندان، مادرانی که تازه زایمان کردند و کودکان نیز کمک می کند.
هر نوع موسیقی آرام بخشی، باعث آرام تر شدن خلق و خو می شود. ترکیب موسیقی آرام بخش با درمان شناختی باعث کاهش اضطراب شده و حتی از درمان متداول به تنهایی، بسیار مؤثرتر است.
• موسیقی و خلق و خو
محققان در تجزیه و تحلیل 5 آزمایش که درباره رابطه بین موسیقی و افسردگی صورت گرفته بود، به این نتیجه رسیدند که موسیقی درمانی نه تنها برای افرادی که مبتلا به اقسردگی هستند مناسب است، بلکه در واقع به بهبود خلق و خوی آنان نیز کمک می کند. موسیقی در کمک به افرادی که به بیماری های جدی تری مثل سرطان، سوختگی و اِم‌اِس ( یا اِسکلُروزِ چندگانه که افسردگی هم دارند)، مبتلا هستند نیز بسیار مؤثر است.
• موسیقی و خواب
بسیاری از افراد شب ها قبل از خواب به موسیقی آرام بخش گوش می کنند تا راحت تر بتوانند بخوابند. هیچ وقت قبل از خواب به موسیقی پر هیجان و پر سر و صدا گوش نکنید. برعکس صبح ها موقع بیدار شدن از خواب، به موسیقی تند و پر هیجان گوش کنید.
• موسیقی و استرس
بعضی از موسیقی ها باعث کم تر شدن استرس می شوند. مثلاً پخش موسیقیِ زمینه ی آرام بخش در خانه سالمندان، در بین بیمارانی که مبتلا به زوال عقل هستند، باعث کاهش زود رنجی و کج خلقی و ترویج آرامش شود. در واقع موسیقی باعث کاهش سطح هورمون استرس می شود. اکثر والدین می دانند که بعضی از موسیقی ها، مخصوصاً با صدای بالا، باعث ایجاد استرس می شود. انتخاب موسیقی مناسب بسیار مهم است. موسیقی که گوش می کنید را با دقت و وسواس انتخاب کنید.
مترجم اختصاصی زیباکده سمانه صادقی
