مدارس ژاپنی سرایدار یا
فراش مدرسه ندارند
در مدارس ژاپنی دانش آموزان تا سن 10 سالگی هیچ گونه امتحانی نمی دهند. تا وقتی به آن سن برسند، از همه مهم تر این است که یاد بگیرند چگونه زندگی کنند. به آن ها آموزش می دهند که چطور زندگی کنند. یاد می گیرند که چطور از حیوانات مراقبت کنند، به افراد دیگر احترام بگذارند و اهمیت طبیعت را درک کنند. ارزش هایی مثل کنترل خود، مسئولیت پذیری و عدالت به کودکان آموزش داده می شود.
• چرا مدارس ژاپنی سرایدار استخدام نمی کنند؟
به عنوان بخشی از آموزش و پرورش، به کودکان آموزش می دهند که محیط اطرافشان را تمیز نگه دارند. هر کسی باید به فضا و محیطی که در آن سهیم است احترام بگذارد و مراقب آن باشد. ژاپنی ها بر این باورند که یادگیری این ذهنیت به کودکان، احترام و مسئولیت پذیری را یاد خواهد داد. آن ها به مرور زمان متوجه می شوند که تمیز کردن و نظافت وظیفه هر فردی است. به خاطر همین دانش آموزان انجام چنین کارهایی را عار نمی دانند. حتی در انجام وظایف تمیز کردن و نظافتِ محیط اطراف به یکدیگر کمک می کنند.
کودکان ناهار را در مدرسه می خورند، خودشان مسئول بردن زباله ها به قسمت بازیافت و تمیز کردن میزشان هستند. تمام جعبه های شیر برای بازیافت جمع آوری می شود. دانش آموزان ناهار را در کلاس به همراه معلمشان می خورند تا ارتباط نزدیک تری بین دانش آموز و معلم ایجاد شود. موقع ناهار، دانش آموزان مسئول سِرو ناهار برای معلمان خود هستند. هیچ کارگر یا مسئولی برای سِرو ناهار وجود ندارد. وقتی که ناهار تمام می شود، باید همه جا را دقیق و کامل تمیز کنند، بعد از ناهار کلاس در حدی تمیز می شود که اگر کسی وارد کلاس شود، متوجه نمی شود کسی آنجا غذا خورده است!
بسیاری از مدارس خودشان غذا را آماده می کنند و پختن غذاهای ساده و سالم به کودکان آموزش داده می شود. این قضیه فقط مربوط به غذا نیست، بلکه به
آموزش و پرورش کودکان مربوط می شود. این رویکرد اجتماعی کمک می کند تا دانش آموزان در آینده مستقل و مسئولیت پذیر باشند و
اخلاق کاری و روحیه کار تیمی در آن ها تقویت شود.
• مزایای دراز مدت این روش چیست؟
همان طور که قبلاً گفته شد آموزشِ مسئولیت نظافت به دانش آموزان، روشی عالی برای
فرهنگ سازی است و این که هر فردی مسئول انجام کارهای خودش است. این عمل احترام متقابل را نیز در کودکان تقویت می کند. به کودکان یاد می دهند فضایی که در آن سهیم هستند را به خوبی حفظ کنند و به تیمی تبدیل شوند که برای منافع همدیگر تلاش کنند. دانش آموزان به غیر از تمیز کردن این فرصت را پیدا می کنند تا با دوستانشان صحبت کنند، به خاطر همین از این کار خسته یا کسل نمی شوند.
در واقع فقط فعالیت تمیز کردن نیست که اهمیت دارد، بلکه مفهوم پشت آن مهم است. همین اصل در مورد فعالیت های دیگر نیز به کار برده می شود، مثلاً موقعی که دانش آموزان باید کلاسشان را رنگ کنند، یا چمن ها را حرس کنند. در واقع دانش آموزان یاد می گیرند که برای مراقبت از محیط اطراف خود، به عنوان یک تیم با هم کار کنند. در این صورت وقتی بزرگ تر می شوند، همچنان به محیط اطراف خود احترام گذاشته و از آن مراقبت می کنند. هیچ وقت این عادات خوب را فراموش نمی کنند. تمیز کردن و نظافت ابزاری برای آموزش دادن این عادت به کودکان است.
یک معلم انگلیسی که در یکی از مدارس ژاپنی تدریس می کرد، می گفت: "در ژاپن مدرسه ها تنها به یادگیری از روی کتاب اکتفا نمی کنند، دانش آموزان یاد می گیرند که چگونه عضو مفیدی برای جامعه خود بوده و در آینده مسئولیت پذیر باشند." هدف مدارس دولتی، آموزش و پرورش کودکان در تمام جوانب زندگی است، نه فقط آموزش و یادگیری از روی کتب مختلف. در این مدارس به دانش آموزان یاد می دهند که چطور زندگی کنند. یاد بگیرند که در آینده نیز مسئول کارهای خودشان باشند و وظیفه نظافت و تمیز کردن بر عهده هیچ کس غیر از خودشان نیست. بهتر است این مسائل را از همین کودکی یاد بگیرند.
•والدین چه نقشی در روند این قضیه دارند؟
کودکان نیاز به آموزش دارند. آموزش تنها به معنای توسعه هوش و استعدادهای آن ها نیست، بلکه باید تبدیل به فرد مفیدی برای جامعه خود شوند. تبدیل به انسانی که به حقوق انسان های دیگر و طبیعت احترام می گذارد. مدرسه یک دوران عالی برای بهتر شدن زندگیِ فرزندان ماست. مدرسه جایی است که مهارت ها، عادات و تجربیات جدید را یاد می گیرند. بنابراین باید کاری کنیم تا به بهترین نحو این تجربه مفید را پشت سر بگذارند.
به عنوان والدین باید حداقل یک دقیقه برای ارزیابی این روش در آموزش به فرزندانمان وقت بگذاریم. آن ها باید در آینده مؤدب، مسئولیت پذیر و عدالت محور باشند. اگر خصیصه انسانیت در آن ها رشد نکند، توسعه هوش و استعدادهای مختلف چه اهمیتی دارد؟ شاید دوست نداشته باشیم فرزندانمان را در حال تمیز کردن و شستشو ببینیم، اما قطعاً دوست داریم آن ها تبدیل به افرادی برجسته و تحصیل کرده شوند. یادتان باشد که خودِ آن عمل اهمیتی ندارد، نتیجه نهایی آن مهم است.
مترجم اختصاصی زیباکده : سمانه صادقی
